چگونه رمضان را غنیمت بشماریم؟

تهیه:  عبدالسلام محمد رفیع ملایی

//برادر و خواهر مسلمان
رمضانی دیگر از راه می رسد، ماهی که به خاطر خصوصیات و ویژگیهای خاص خود بر همه ماههای سال برتری دارد:
– ماه روزه است که رمز بندگی و اخلاص است.

ماه تقوی است که راه سعادت و خوشبختی است.
– ماه صبر و شکیبایی در عبادت و ترک گناه است که شیرینی و لذت ایمان را بهبار می آورد.
– ماه توبه و استغفار است که رحمت بی کران الهی را بر بندگانش بازو موجبات غفران و بخشش را فراهم می سازد.
– ماه قیام و شب زنده داری و راز ونیاز با حق تعالی است و جلوه و شکوه بندگی و فقر در بارگاه احدیتش را در زیباترین صورتش به نمایش می گذارد؛ آن زمانی که بنده مقصر و گنهکار در اوج بندگی لب به اعتراف می گشاید و توبه خود را اعلام و احساس شرمساری و طلب عفو و بخشش و توفیق هدایت و عبادت و استقامت می نماید.
– ماه صدقات و انفاق در راه خداست که هرتوانمندی می تواند با بذل مالش در راه خدا نفس خویش را تزکیه و اخلاق و رفتارش راتهذیب نماید و از نعمتی که خداوند بر او ارزانی داشته توشه ای برای آخرتش بیاندوزد.
– ماه خودداری از حلال و مباح در راه رضای خداست تا مسلمان بتواند خودرا در جهات ترک گناهان و عادات زشت و ناپسند تربیت کند.
– ماه جهاد و مبارزه باهر نوع دشمن و بت درونی و بیرونی است که اخلاص دین و صفای قلب و تسلیم اندام دربارگاه احدیت را نوید می دهد.
– و بالاخره ماهی است که با عید فطر یا جشن شادی شادی عبادت خاتمه می یابد و آن حضور مسلمانان در مصلای بزرگی است که با او ده ها وصدها و شاید هزاران مسلمان دیگر شاهد این نیایش گروهی و سپاس همگانی به بارگاه حقتعالی باشند.
ضمن تبریک این ایام میمون و فرخنده، حال که دانستیم رمضان ازچه خصوصیاتی برخوردار است که او را بر سایر ماه های سال برتری بخشیده بهتر است بایک برنامه ریزی درست به استقبال آن برویم تا بتوانیم رمضان را بهتر پاس بداریم وایام و لحظات گرانبهای آن را بیشتر قدر بگذاریم و فرصت طلایی عبادت را در آن غنیمت بشماریم.

سه توصیه مهم:

۱-  اخلاص:
اخلاص یا همان «خدایی انجامدادن عبادت» را می بایست خیلی خوب به یاد داشت تا خدای ناکرده عبادتهایمان به خاطرریا و خودنمایی و کسب شهرت دنیا پایمال نشود که خداوند متعال می فرماید: { و ماأمروا إلا لیعبدوا الله مخلصین له الدین } البینه/۵
یعنی: « و دستور داده نشدندمگر اینکه عبادت کنند خدای را با اخلاص در تمامی دین» یعنی اینکه تمامی عبادتها فقطبرای خداوند تعالی انجام شود.
و نیز می فرماید: { و لو أشرکوا لحبط عنهم ماکانوا یعملون } انعام/۸۸
یعنی: « و اگر شرک ورزند البته باطل می شد آنچه انجامداده بودند»
پس نیت خود را در این عبادت بسیار ارزشمند اسلامی همانند سایرعبادتها برای خدای عزوجل خالص گردانید، باشد که به رضای حق تعالی نائل گشته و ازاجر بیکران بهره مند گردید که در حدیث قدسی شریف آمده است:
« کل عمل ابن آدم لهإلا الصیام فإنه لی و أنا أجزی به » یعنی: « همه کارهای بنی آدم برای اوست مگر روزهکه خاص من است و من پاداش آن را خواهم داد.»

۲-  توبه:
که همان «احساسبه ندامت و دست کشیدن از گناه و تصمیم به عدم بازگشت به آن» است، را بار دیگر دراین روزهای مبارک تجدید کنیم زیرا عبادت عمراه با گناه لذت بندگی را ندارد و لذاصاحبش خود خسته و ملول می شود و نمی تواند راه عبادت را ادامه دهد و آنوقت است که احساس می کند عبادتش خشک و بی روح است. حال آنکه او اسباب استفاده از عبادت که همان صفای قلب و پاک کردن آن از هر نوع مهر و علاقه به گناه است، را مهیا نکردهاست.
بیاد داشته باشیم که هر چه گنهکار باشیم باز هم در رحمت الهی باز است وهرگز نباید نومید شد که نومیدی خود گناه دیگری است. بلکه بیاد داشته باشیم که حق تعالی توبه کنندگان را می پذیرد و آنها را دوست دارد.

۳-  اراده و عزم راسخ)استقامت در دین(:
بیاد داشته باشیم که ماه رمضان ۲۹ الی ۳۰ روز بیشتر نیستکه اگر سپری شد دیگر فرصت آن همه عبادت و اجر و فضیلت از دست رفته است پس خوب استکه از اولین روز آن، خود را برای مشارکت در تمامی عبادات آماده کنیم و یقین داشته باشیم که هرگز از انجام عبادتی پشیمان نخواهیم شد بلکه برعکس احساس خواهیم کرد که کاش می توانستیم بهتر و بیشتر انجام دهیم. خداوند می فرماید:
} و الذین جاهدوافینا لنهدینهم سبلنا و إن الله لمع المحسنین } العنکبوت/۶۹
یعنی: «و کسانی که درراه ما به جهاد برخاستند البته آنان را به راهمان هدایتشان خواهیم کرد و براستی که خداوند با نیکوکاران است.»

توصیه های رمضانی:
۱-  صرف سحری در وقتسحر، چرا که مسلمان نه تنها به ظاهر مساله می نگرد بلکه روح و اثر آنرا نیز مد نظرقرار می دهد و سحر وقت فضیلت است و بلند شدن به قصد سحری خوردن خود فضیلتی است کهنباید آنرا فراموش کرد.

۲- شرکت در نمازهای جماعت پنجگانه بخصوص نماز صبح وعصر را فراموش نکنیم که مواظبت بر آن نشانه ایمان و سبب استقامت در دین و اثر محبتخدا و رسول است.

۳-  تلاوت حداقل ۱۰ صفحه از قرآن کریم بعد از نماز صبح کهتلاوت هر حرف از قرآن به ده برابر اجر دارد. و بخاطر بسپاریم که این ماه، ماه قرآناست و هر چه بیشتر به قرآن رو آوریم خود را به قرآن نزدیکتر نموده ایم. سعی کنیمهمانند سلف صالحمان (گذشتگان نیکوکارمان) بیشتر عبادتمان در این ماه تلاوت قرآنباشد.

۴-  افطاری دادن به روزه داران خود فضیلتی است که پیامبر سلام بدان تشویق نموده و همانند اجر آن روزه دار را درارا می باشدو باعث مغفرت گناهان و نجاتاز آتش دوزخ است و نیز نشانه مهر و محبت اسلامی است و باعث ازدیاد روابط برادریخواهد شد.

۵-  انضباط و اخلاق اسلامی را در رمضان و بخصوص در حالت روزه بیشتررعایت کنیم. به موقع و بانشاط در محل کارمان حاضر شویم و با توجه به روح معنویت روزه از کم حوصلگی و پرخاش کردن به دیگران جدا دوری کنیم، تا خدای ناکرده دانسته یاندانسته بخاطر روزه مان بر آنان نبالیم بلکه برعکس اگر تا آنروز بداخلاق و بی حوصلهبودیم، سعی کنیم همانطور که بر گرسنگی و تشنگی صبر می کنیم بر ترک اخلاق ناپسند وعادات زشت همانند دروغ، غیبت، نگاه به نامحرم، گوش دادن به آهنگ مبتذل و گناهان دیگر نیز صبر کنیم و به تربیت نفس خویش بپردازیم و بدانیم که می بایست تمامی انداممان روزه باشد.

۶-  سعی کنیم قبل از افطار نیم ساعتی را به تلاوت قرآن ومناجات اختصاص دهیم و این وقت بافضیلت را نمی بایست با مشغول شدن به سفره افطار هدرداد. رسول الله صلی الله علیه و سلم می فرماید: سه گروهند که دعایشان مستجاب است… یکی از آنها روزه دار است هنگام افطارش.

۷- افطار به موقع و عدم تاخیر بدونعذر، چرا که از سنت پیامبر اسلام افطار نمودن در اولین وقت دخول مغرباست.

۸-  شروع افطار با دعای: (بسم الله، اللهم لک صمت و بک آمنت و علی رزقک افطرت()
]همچنین دعای «ذهب الظمأ‌ و ابتلت العروق و ثبت الجر إنشاألله» نیز درسنت وارد شده است[

۹- سنت است روزه دار با رطب یا خرما و یا با آب شروع بهافطار کند.

۱۰- از پرخوری پرهیز شود که خود سرچشمه همه بیماریها و منافیحکمت و فایده روزه است.

۱۱- از اسراف و تبذیر و ریخت و پاش کردن غذاها جداخودداری شود که خود گناه بزرگی است و شایسته روزه دار نیست.

۱۲- سعی کنیم حتی الامکان در نماز تراویح شرکت کنیم در غیر اینصورت به قیام شب بپردازیم تا شامل فرموده رسول خدا شویم که می فرماید: «کسی که رمضان را با ایمان به خدا و برای کسب اجر، نماز شب به پا داشت گناهان ماقبل او بخشیده می شود.»

۱۴- سعی کنیم درماه رمضان از مجالس لغو و لعب دوری کنیم و اوقات گرانبهای این ماه مبارک را در بازیو سرگرمیهای بیهوده یا خدای ناکرده در گناه و معصیت از دست ندهیم بلکه با تشکیل جلسهای قرآنی به تحسین قرائت خود بپردازیم یا از عالمی دعوت کنیم تا برایمان قرآن راتفسیر نماید یا از احکام رمضان و روزه و عبادات برایمان بگوید که این ایام، ایام تقرب و بازگشت به خدا و دین است.

۱۴- نیکی به پدر و مادر را از مهمترین واجبات دینی مان بدانیم و سعی کنیم روابطمان را با همه مردم خوب کنیم و از خویشان ونزدیکان و همسایگان دیدن و احوالپرسی نماییم و نیازهای آنان را جویا شویم و به فقراو مستمندان و یتیمان احسان کنیم.

۱۵- اگر رمضان را فصل زکات اموال خود قرارداده ایم سعی کنیم به مستحقین آن برسد و یا به کسی وکالت توزیع داده شود که از حالفقرا و مساکین جامعه باخبر باشد و با تقوی و خدا ترسی بتواند این امانت را به اهلشبرساند.

۱۶- علاوه بر زکات فریضه سعی کنیم با صدقات و خیرات مستحب خود را به رحمت بی کران الهی نزدیک کنیم.

۱۷- زکات فطر غیر از فریضه سالیانه است که خاص به ماه رمضان است و لذا قبل از نماز عید می بایست به فقرا و مساکین برسد وتوزیع آن چند روز قبل از عید فطر جائز است.

۱۸- اگر برای کسی میسر شود دراین ماه به عمره خانه خدا مشرف شود فضیلت بسیار زیادی دارد،‌ و اجر آن همانند حجی است که همراه رسول خدا صلی الله علیه و سلم انجام بگیرد.

۱۹- اعتکاف ده روزآخر رمضان در مسجد به قصد تفرغ برای عبادت یکی از سنت های اسلامی است که مسلمان میتواند با احیای آن به روح و معنویت شب زنده داری و مناجات با خدا بیشتر پی ببرد وبخصوص اینکه یکی از این شبها مصادف خواهد بود با لیله القدر که اجر عبادت در آنبهتر از عبادت هزار ماه (۸۳ سال و ۴ ماه) است.

۲۰- شرکت در نماز عید فطر وشاهد حضور جماعت مسلمان، خود پایان بخش این موسم خیر و برکت است که تجدید عهدی است میان مسلمان با خدایش بر ادامه راه عبادت و بندگی و نیز مشارکت در خیر و خوشی جامعه مسلمان؛ و تبادل تبریک و لبخند مسرت از عبادت است.

آری برادر و خواهرمسلمان
بیایید ما و شما هم از جمله آن رستگارانی باشیم که رمضان را با اخلاصروزه گرفته و به عفو و گذشت الهی در این ماه خیر و برکت نائل گشته اندو خود را ازعذاب آخرت نجات داده و مستحق پاداش بیکران الهی قرار داده اند. امید است با توفیقحق تعالی چنین باشد.

والسلام علیکم و رحمه الله و برکاته