نویسنده:عرفان زمردی
رجب طیب اردوغان، نخست وزیر ترکیه، با کسب اکثریت آرا در یک کارزار سخت و نفس گیر انتخاباتی، نخستن رئیس جمهور این کشور از طریق آرای مستقیم مردم و دوازده همین رئیس جمهور متوالی ترکیه جدید گردید.
یکشنبه ۱۹/۵/۹۳ دیر هنگام و بلافاصله پس از اعلام نتایج اولیه انتخابات، که از پیروزی مورد انتظار و قاطع اردوغان و حزب اسلام گرای عدالت و توسعه، در دور اول و با تفاوت چشمگیر با دو رقیب دیگرش حکایت می کرد، معاون این حزب در نخستین واکنش اظهار داشت که این پیروزی بر اساس صدفه و اتفاق رخ نداده است بلکه محصول برنامه ریزی دقیق و سالیان دور و دراز تلاش و خدمت بوده است!
این انتخابات بی هیچ تردیدی آزمون بزرگ و دو ماراتونی بود برای مرد قدرتمند و پرنفوذ دهه اخیر ترکیه یعنی رجب طیب اردوغان. اردوغان که امروز بر مسند دوازدهمین رئیس جمهوری ترکیه تکیه زد و کسوت نخستین رئیس جمهور کشور که با رأی مستقیم مردم انتخاب شده را بر تن دارد در یک دهه اخیر ثابت کرد از هر نظر از اسلاف یازده گانه یا درست تر بگوییم دهگانه خود متمایز و ممتاز بوده است.- به استثنای عبدالله گل که با وی در این ده ساله شریک و همراه و همگام بوده اند و از یک حزب هستند و یک نگاه فکری و سیاسی دارند-.
اردوغان و حزب عدالت و توسعه در بیش از یک دهه در ترکیه توانسته اند در دوازده انتخابات بزرگ و کوچک، یکی پس از دیگری تمامی رقبای سیاسی و فکری خود را شکست دهند و هر بار بیش از گذشته بر محبوبیت و جایگاه خود بیفزایند.
در این مقال در خصوص چرایی و چگونگی برآمدن اردوغان و حزب متبوعش به نکاتی چند به اختصار اشاره می کنیم بدان امید مورد توجه و عنایت قرار گیرد و گرفتنی هایش را گرفته و برای سیاسیون ما نیز درس آموز و پند پذیر باشد.
چهار برابر شدن رشد اقتصادی
چهار برابر شدن رشد اقتصادی در دهه اخیر و به تبع آن ارتقای وضعیت معیشتی برایتوده های مردم و حتی نخبگان کشور بسیار چشمگیر و مهم بوده است به گونه ای که در پاسخ به این سؤال که، چرا و چگونه اردوغان و حزب عدالت و توسعه در مقابل تبلیغات وسیع و دامنه‌‌دار مخالفان در دو سال اخیر، توانست دوام بیاورد؟ و نه تنها از نفوزش کاسته نشد، بلکه توانست شیب صعودی آرایش را نه تنها حفظ کند بلکه به میزان قابل توجهی بر آن هم بیفزاید؟ یکی از کارشناسان اظهار داشت: حجم تبلیغات وسیع و درازدامن مخالفان در قبال رونق اقتصادی چهار برابری ترکیه تحت فرمان اردوغان، برای مردم این کشور ناچیز بود. این مهم زمانی بیشتر جلوه می کند که در نظر داشته باشیم در چند سال اخیر که حوزه بازار یورو بشدت متزلزل و دچار رکود اقتصادی شده بود اما ترکیه توانست همچنان رشد اقتصادی خود را حفظ کند.
ثبات سیاسی و انضباط حکمرانی
ثبات سیاسی و انضباط حکمرانی در سایه قدرت گرفتن عدالت و توسعه، ارمغان گرانسنگی بود برای ترکیه‌ایهایی که از زد و بندهای احزاب سیاسی کشور، خسته و درمانده شده بودند؛ چندان که در عرض یک سال چند دولت متزلزل را تجربه کرده و کشور را در حالت بلاتکلیفی می دیدند؛ زد و بندهایی که فضا و مجال را برای دخالت هراز چندگاه ارتش و کودتا علیه دولت مهیا می کرد.اما در سایه حاکمیت مقتدرانه بیش از یک دهه اردوغانثبات سیاسی به کشور بازگشته و از همه مهمتر توسعه فراگیر سیاسی با گشودن پنجره دمکراسی به روی کردها و کردستان تا حد غیر قابل پیش بینی ای شکل گرفته است.این در حالی است که در کشورهای استبدادزده، همواره به بهانه و دستاویز حفظ ثبات سیاسی، منافذ آزادی و دمکراسی را مسدود کرده و می کنند!
جهان بینی و مبادی فکری اردوغان و حزب عدالت و توسعه
قرائت توسعه‌گرایانه‌ی معتدل که برآمده از اسلامی معتدل و میانه رو است؛ مدعی است دین و دنیا را می توان به هم گره زد و در عین تلاش برای توسعه همه جانبه و فراگیر، بویژه توسعه سیاسی و گشودن افق های تازه بر روی آزادیهای مدنی، می توان بر باورها و اندیشه های دینی وارزش های متعالی اخلاقی برآمده از آن نیز، پایبند بود و این مهم برای مردمان این کشور که سابقه طولانی از پیشوایی جهان اسلام را در کسوت امپراطوری عثمانی تجربه کرده اند درخور توجه بود. با این وصف حزب عدالت و توسعه بشدت تلاش کرده است یا دقیق تر بگوئیم پرهیز کرده از اینکه چون احزاب اسلامی تقلیدی- سنتی جهان اسلام و عرب شناخته شود که همواره به حق یا ناروا به عدم باور و تحمل تکثرگرایی متهم شده‌اند.
چرخش سیاست خارجی ترکیه و اهتمام به قضایای جهان اسلام
عمده ترین نمود ظاهری سیاست احزاب برآمده از اندیشه آتاتورک در نه دهه‌ی اخیر ترکیه، تلاش همه جانبه برای بریدن ترکیه از پیشینه‌ی تاریخی خودش و پیوستن به غرب و اروپا بوده است. تا جاییکه سرسختانه ترین سیاست را در قبال برخی مظاهر اسلامی از جمله حجاب زنان و دختران مسلمان اعمال می کردند؛ اخراج از پارلمان این کشور تا محرومیت از تحصیل در دانشگاه و مدارس، تنها بخش اندکی از این سیاست بوده است. اردوغان ضمن تلاش فراوان برای پیوستن به اتحادیه اروپا و نیز تأکیدهای فراوانش براینکه ترکیه را به سمت توسعه همه جانبه از مدل کشورهای اروپایی و آمریکا هدایت خواهد کرد؛ اما نباید از دیده دورداشت که خود اردوغان و همراهانش در حزب عدالت و توسعه، از منظری اسلامی به جهان و انسان می نگرند و منظومه فکری و اعتقادی آنان اسلامی است؛ از این رو در چرخشی کاملاً مشهود، قضایا و دل مشغولیهای جهان اسلام و مردمان مسلمان منطقه را مورد عنایت قرار دادند و این خود علاوه بر اقبال عمومی در میان توده های مردم به اردوغان، بلکه موجب اقبال افکار عمومی جهان اسلام به این کشور شد و این خود موجبات ارتقای جایگاه این کشور را فراهم کرد که بتواند بیش از گذشته در حوادث منطقه و جهان نقش بازی کند . این تا جایی پیش رفت که پادشاه عربستان سعودی دقیقاً برخلاف منویات درونی و رویکرد سیاسی سلطنت و خاندانش، مدال مرد سال جهان اسلام را به اردوغان بخشید. کارشناسان اقتصادی براین باورند که یکی از عوامل رشد اقتصادی ترکیه نیز ناشی از همین رویکرد سیاسی بوده است.
اقتدار، جسارت و شجاعت مثال زدنی شخص اردوغان
اقتدار، جسارت و شجاعت مثال زدنی شخص اردوغان، بی‌گمان در ارتقای حزب عدالت و توسعه بسیار چشمگیر بوده است. حاکمان جهان اسلام در یک قرن اخیر، بواسطه اینکه سرسپرده‌ی استعمارگران غربی و عملا،ً عمله‌ی اروپایی ها یا آمریکاییها بوده اند؛ در انظار عمومی جهان اسلام، مظهر وابستگی و حقارت، ذلت و پستی شمرده شده اند؛ بویژه در مواجه با قضایای حساس جهان اسلام از جمله قضیه فلسطین، این از یک سو، از سوی دیگر همین حکام وابسته‌ی حقیر ذلیل نوکرمآب حلقه بگوش در مواجهه با دگراندیشان هم کیش و هم نژاد خود، به پشتوانه‌ی حمایت بی چون و چرای اربابان غربیشان، سرسختانه روبرو شده اند. و به مدد مدرن ترین ابزارهای شکنجه و سرکوب،و در سایه‌‌سار سکوت مجامع به اصطلاح بین المللی و چراغ سبز اربابان غربی، از تبعید و زندانی و اعدام و ترور نخبگان، پا را فراتر نهاده، به قتل عام دسته جمعی و زنده بگور کردن و حتی شیمیایی کردن و نسل کشی هم دست یازیده‌اند و این مسبوق به سابقه بوده است؛ در طول تاریخ، فرمانروایان بذدل مستکبر، انتقام زبونی و سرسپردگی خودشان را در قبال اربابانشان، از بینوایان و مستضعفان این چنین می ستاندند. از این رو اقتدار اردوغان بواسطه اتکایش به آرای عمومی مردم کشورش و حتی اعتبار جهانی و منطقه ایش درخور توجه و عنایت مردم بوده است. اردوغان شخصاً فردی جسور و شجاع است. گویند برآمده از منطقه ایست در استانبول که عادتاً اجازه نمی دهند کسی حق آنان را ضایع کند و در مقابل مخالفانشان، جسارت و شهامت مواجه و روبرویی فراوانی از خود بروز می دهند. در عمل هم در دهه اخیر اردوغان این چنین تصویری از شخصیت خودش به نمایش گذاشته است. وی فردی با اعتماد به نفس بالا، صاحب رأی و نظر قاطع و بسیار جدی و جسور ظاهر شده است تا جاییکه مخالفان سیاسی و فکری اش وی را به قلدر مآبی متهم و توصیف کرده اند.از سوی دیگر اردوغان با این شعار که تاب دیدن اشک مادران کورد و ترک در فراق جگرگوشه هایشان را ندارد و مصمم به پایان دادن این جنگ ناروا است که فاشیستهای کمالیسم ترک، آن را راه انداخته‌اند و گر نه میان ملت کورد و ترک دعوایی نخواهد بود و در صورت ایجاد برابری،برادری وجود خواهد داشت.از طرف دیگر گریستن طولانی و هق هق متوالی اردوغان در یک برنامه‌ی زنده‌ی ماهواره‌ای به خاطر شنیدن نامه‌ی دکتر محمد بلتاجی به دختر هفده ساله شهیدش از شهدای رابعه عدویه، در پی کودتای خونین مصر، چهره مردی بسیار خوش قلب از وی به نمایش گذاشت. این اقتدار و جسارت مثال زدنی و خوش قلبی و مهربانی، گویی آرزوی فرو خفته‌ی توده های مسلمان ترکیه بصورت خاص و جهان اسلام بصورت عام را زنده کرد و به اردوغان به چشم نماد عزت و عزیزی خود و مسلمانان نگاه می کنند از این روست که اسماعیل هنیه در زیر بمباران اسرائیلی ها در غزه در پیام تبریکش به اردوغان، پیروزی وی را پیروزی فلسطینی ها و کودکان و زنان به خون خفته‌ی غزه می خواند.
طرح بنیادی ترین آموزه‌های دینی با زبان عقلانی
یک اتاق فکر،متشکل از دست کم چهار صد نفر از متفکران،نویسندگان،روزنامه‌نگاران حرفه‌ای و پژوهشگران کارکشته از حزب عدالت و توسعه و حتی خارج از آن بصورت منسجم،مداوم و آکادمیک اوضاع ترکیه، منطقه و جهان را برای دولتمردان رصد می کنند.جهت گیریهای فکری و موضع گیریهای سیاسی حزب،چه در عرصه داخلی،چه در حوزه منطقه‌ای و یا در گستره جهانی،حاصل این تور گسترده پژوهشی است.کتاب عمق استراتژیک اثر پروفسور احمد داود اوغلو برآمده از عمق نگاه و حجم کار این تیم آکادمیک است.حزب عدالت و توسعه با زیرکی و ذکاوت مثال زدنی، بنیادی ترین آموزه‌های دینی که مورد پسند جهانی از هر گروه و طیف و نژادی هستند را شعار و سرلوحه کار خودش قرار داده است.در یک دهه اخیر عدالت اجتماعی،آزادیهای سیاسی و مدنی،صلح و آشتی ملی، و اخوت و برادری داخلی به عنوان مظاهر توسعه فراگیر،بیش از هر چیز دیگری در ادبیات فکری،فرهنگی،سیاسی و تبلیغاتی حزب بازتاب داشته است.و تا حد قابل قبولی در عمل هم چنین رویکردی را به اثبات رسانده‌اند.بارزترین نمونه آن را بایستی در کارنامه اردوغان نسبت به کردها و کردستان جستجو کرد.بدون تردید مسئله ملت چهل میلیونی کورد که بیست میلیون آن در ترکیه وجود دارند و مابقی در سه کشور دیگر پراکنده‌اند،بعد از فلسطین دومین مسئله جهان اسلام است که توجه و چاره جویی واقعی دلسوزان امت اسلامی را می طلبد. معقول و منطقی نیست، ملتی را از حقوق خودش محروم کرد و از وی چشمداشت سکوت داشت.قطعا آرامش خاورمیانه، قلب تپنده جهان اسلام و آرامش این چند کشور وابسته و مرهون حل حقیقی بر اساس واقعیات قضیه کوردهاست قضیه‌ای که سالیان متمادی با پاک کردن صورت مسئله تلاش بیهوده‌ای برای انکار آن انجام گرفته اما کماکان مسئله باقیست و در سایه‌ی سیاه اندیشه‌ی فاشیستی ناسیونالیستی ترکیسم آتاتورکیها، در هشت دهه حاکمیت لائیکی و ضد دینی آنان، جمعیت بیست میلیونی کردها با بدترین نوع نسل کشی و جنوساید مواجه بوده‌اند؛ تا جایی که با پررویی هر چه تمام، موجودیت این ملت بزرگ را انکار می کردند.اما اردوغان –پیش از وی نیز مرحوم اربکان-این رویکرد هشتاد ساله را در عرض ده سال صد در صد تغییر داد و با شعار برادری کورد و ترک و عدالت و آزادی برای همگان وارد پروسه صلح و آشتی با کوردها شده است.نامه عبدالله اوجالان در نوروز پارسال و حضور مسعود بارزانی به عنوان رئیس اقلیم کوردستان همراه با اردوغان در دیاربکر بزرگترین شهر کوردستان و نیز سخن گفتن سمبلیک داود اوغلو در سلیمانیه و اخیرا کاندیداتوری صلاح الدین دمیرتاش و رقابت با اردوغان و نیز تاکید اردوغان در نطق پیروزیش مبنی بر ادامه سیاست حل مسئله کوردها، نوید بخش حل عادلانه این بحران است.
بدون هیچ تردیدی آزادی،عدالت،صلح و برادری از بنیادی ترین آموزه‌های دینی مسلمانان شمرده میشوند.برای سنجش میزان پایبندی مسلمانان به آموزه‌های دینیشان به مربع چهار ضلعی آزادی،عدالت،صلح و برادری باید مراجعه کرد و به میزان فراگیری هرکدام از این آموزه‌ها در زندگی مسلمانان،بایستی به قرارگرفتن آنان در حصن حصین مسلمانی، به قضاوت نشست. در صورت غیاب هرکدام از آموزه‌های مزبور در چرخه‌ی زندگی فردی و اجتماعی روزمره‌ی مسلمانان،به هیچ وجه نباید به مظاهر دیگر مسلمانی که نمود ظاهری بیشتری دارند دل خوش کرد. از جمله،پوشش و روپوش زنان،تعداد نمازخوانان و روزه‌داران،برجستگی مساجد و گلدسته‌های بلند و آراسته‌ی آن، فراوانی حاجیان و هروله و ولوله‌ی آنان، یا اینکه ریش بلند، یا دست کم، ته ریشی گذاشتن،سیواک مکرر اندر دهان انداختن،اذان بلند به گوش این و آن دادن،کفش و پیراهن و شلوار گشاد پوشیدن،آهسته و آرام ره پوییدن،به همگان سلام دادن،زبان به ذکر و اوراد زبانی مکرر اندر مکرر مترنم کردن،قرآن کریم از رو یا از بر دوره کردن و در عوض، خود را امت برگزیده‌ی یزدان خواندن،خدای ذوالجلال و الاکرام را بدهکار خود دیدن،خود را طلبکار آن غنی ستوده نامیدن و سرانجام بهشت جاودانش را، خود خوانده، از هم اکنون ارزانی خود دانستن. آری موارد بر شمرده، همه و همه،البته به شرطها و شروطها، نیکوند و پسندیده. اما و صد اما همه اینها فرع بر آزادی،عدالت،صلح و برادریند.و اردوغان همین را می داند و می بیند که کمر به گسترش آزادی،عدالت،صلح ، برادری و رفاه و آسودگی ملتش بسته و از برای امت اسلامی در سر می پروراند. و همین است که قشری گرایان را برآشفته است. تا جاییکه امروز و در پی پیروزی چشمگیر اردوغان ، فرد مجهول الهویه‌ی موسوم به ابوبکر بغدادی، سرکرده‌ی سرسپرده‌ی گروهک داعش نام، از لزوم نابودی اردوغان سخن راند؛ تا همچنان سایه‌ی سیاه و پلید استبداد و خود کامگی در جهان اسلام، در قالب خاندانهای فاسد و رژیمهای خائن به دین و دنیای مسلمانان، پایدار باشند تا اینکه خفاش صفتان گریزان از نور و روشنایی، در آن چنان تاریکستانی،مجال کر و فری بیابند.هرگز و هرگز چنان مباد چرا که، یقین واثق، به توفیق رب کریم، و پیام لقد کرمنا بنی آدم داریم و چه تکریمی فراتر از آزادی،عدالت،صلح و برادری.
ثبت دیدگاه