آداب عید قربان

« وَ مَنْ یُعَظِّم شَعائِرَ اللهِ فَإِنَّها مِنْ تَقْوَی الْقُلُوب » (حج/۳۲)

از انس (رض) روایت است که گفت: هنگامی که پیامبر (ص) به مدینه آمدند دو روز داشتند که به بازی و سرگرمی مشغول می‎شدند و جشن می‎گرفتند، پیامبر (ص) فرمودند: خداوند بجای آنها، دو روز بهتری برای شما قرار داده است. روز عید فطر و روز عید قربان ( حدیث صحیح/ سنن نسائی رقم۱۵۵۶)

 

اذکار و فضائل روز عرفه و ایام التشریق (۱۱ و ۱۲ و ۱۳ ذی‎الحجه)‎
از عبدالله بن عمر (رض)  روایت است که رسول الله (ص)  فرمودند: هیچ روزی باشکوه‎تر و محبوبتر در انجام اعمال نیک نزد خداوند از ۱۰ روز اول ذی الحجه وجود ندارد پس در این روزها « لا اله إلا الله و الله أکبر و الحمد لله» را زیاد بگویید. (حدیث صحیح/ مسند احمد رقم ۶۱۵۴)
رسول الله (ص) ۹ روز اول ذی‎الحجه را روزه می‎گرفتند. (حدیث صحیح/ سنن ابوداود رقم ۲۴۳۷)
پیامبر (ص) در مورد روزه‎ی روز عرفه فرمودند: گناهان سال گذشته و سال آینده را محو می‎کند. (صحیح مسلم رقم ۱۱۶۲)
رسول الله (ص)  فرمودند: بهترین چیزی که پیامبران در روز عرفه گفته‎اند و من نیز آن را می‎گویم : « لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَحْدَهُ لَا شَرِیکَ لَهُ، لَهُ الْمُلْکُ وَلَهُ الْحَمْدُ وَهُوَ عَلَى کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ » می‎باشد. (حدیث حسن/ معجم الطبرانی رقم ۳۲۷۴ –  سلسله صحیحه رقم ۱۵۰۳)
روایت است که عبدالله بن عباس (رض) و دیگر اصحاب رسول الله (ص) تکبیر عید قربان را بعد از نماز صبح روز عرفه شروع می‎نمودند و بعد از نماز عصر آخرین روز از ایام تشریق به پایان می‎رسانیدند. ( حدیث صحیح/ سنن بیهقی رقم ۶۰۷۲)
ابوهریره، عمر, عبدالله بن مسعود و عبدالله بن عمر (رض) در بازار، بعد از نمازها، وقت خواب، نشستن و پیاده رفتن خود را مشغول تکبیر گفتن ‎می‎نمودند. (صحیح بخاری/ رقم۹۷۰ – ۹۶۹)
عبدالله بن عمر (رض) می‎فرماید که رسول الله (ص) به همراه اصحاب در هر دو عید تکبیر گویان با صدای بلند به سوی نماز می‎رفتند. (حدیث صحیح/ سنن بیهقی رقم ۵۹۲۵)

الفاظ تکبیر
     الله اکبر الله اکبر ، لا اله الا الله ، والله اکبر الله اکبر ، و لله الحمد.  (حدیث صحیح/ سنن بیهقی رقم ۵۹۲۵)
     الله اکبر الله اکبر الله اکبر لا اله الا الله والله اکبر الله اکبر و لله الحمد. ( امام مالک و امام شافعی این لفظ را نیز جائز می‎دانند )

آداب و سنتهای عید قربان
از ام سلمه رضی الله عنها روایت است که رسول الله (ص) فرمودند: هرگاه هلال ماه ذی الحجه را مشاهده نمودید و قصد قربانی کردن را داشتید تا حیوان را قربانی نکرده‎اید چیزی از مو‍‍‍‍‍‍‍‏, ناخن و موهای زاید خود را کوتاه نکنید.(صحیح مسلم رقم ۱۹۷۷)
رعایت نظافت ، استعمال بوی خوش، مسواک زدن و غسل زدن چنانچه در روز جمعه تأکید شده است.
از عبدالله بن عباس (رض) روایت است که پیامبر (ص) در یکی از جمعه‎ها فرمودند: خداوند این روز را برای شما مسلمانان «عید» قرار داده است پس کسی که به نماز جمعه آمد، غسل بزند، و اگر بوی خوش دارد استفاده کند و مسواک بزند. (حدیث صحیح/ سنن ابن ماجه رقم ۱۰۹۸)
بهترین لباس خود را بپوشد. ( صحیح بخاری رقم ۹۴۸)
پیامبر (ص) در روز عید قربان قبل از نماز چیزی نمی‎خورد تا از نماز برمی‎گشت. (حدیث صحیح/ سنن ترمذی رقم ۵۴۲)
نظر علما بر این است که بعد از نماز عید غذای خود را با گوشت قربانی‎اش شروع کند. (فتح البای شرح حدیث ۹۵۵  صحیح بخاری)

اهمیت نماز عید و تأکید پیامبر به رفتن به نماز عید
از ام عطیه رضی الله عنها روایت است که گفت : رسول الله (ص) به ما فرمودند که دختران بکر ( ازدواج نکرده ) و زنان قاعده را به مصلی ببریم تا در کار نیک و دعای مسلمانان شریک باشند و زنان قاعده از مصلی کناره می‎گرفتند. (صحیح بخاری رقم ۳۲۴ )
حال وقتی پیامبر (ص) به زنان چنین توصیه می‎کند مطمئناً این اهمیت و تأکید پیامبر(ص) شامل حال مردان بیشتر می‎شود.
پیامبر (ص) پیاده به مصلی می‎رفتند و بر می‎گشتند . (حدیث حسن/  سنن ابن ماجه رقم ۱۲۹۴ )
پیامبر (ص) در روز عید از راهی به مصلی می‎رفتند و از راه دیگر باز می‎گشتند . ( صحیح بخاری رقم ۹۸۶ )
برای مأمومین مستحب است که برای نماز عید زود به مصلی بروند اما برای امام سنت است دیرتر به مصلی برود. ( بخاری رقم ۹۵۶)
پیامبر (ص) قبل از نماز عید سنتی نمی‎خواند ولی وقتی به منزلشان برمی‎گشتند دو رکعت می‎خواندند.(حدیث حسن/ ابن ماجه رقم۱۲۹۳)
ولی طبق دستور پیامبر (ص) وقتی وارد مسجد شدیم می توانیم دو رکعت سنت تحیه مسجد بخوانیم. (صحیح مسلم رقم ۷۱۴)

نماز عید دو رکعت است که بصورت زیر خوانده می‎شود
پس از تکبیره الحرام دعای استفتاح ( وجهت ) را می‎خوانیم و سپس هفت تکبیر دیگر می‎گوییم، در رکعت دوم بعد از تکبیر انتقال ( بالا آمدن از سجود ) پنج تکبیر دیگر می‎گوییم در هر رکعت پس از تکبیرات دعای تعوذ ( اعوذ بالله … ) و سوره حمد می‎خوانیم – در بین تکبیرات حمد و ثنای خدا را گفته و او را مورد مجد و تعریف قرار می‎دهیم ( سبحان الله و الحمد لله و لا اله الا الله و الله اکبر ) و بر رسول الله (ص) صلوات می‎فرستیم. (حدیث صحیح/ معجم الکبیر الطبرانی رقم ۹۵۱۹ )
کسانی که به نماز عید همراه امام نرسند و همچنین زنانی که در خانه هستند می‎توانند نماز عید را بجا آورند.(صحیح بخاری رقم۹۸۷)
در صورت نرسیدن به نماز جماعت ( نماز عید) تعداد رکعات نماز و چگونگی آن هیچ تغییری نمی‎کند آن طور که از انس  روایت شده است. (حدیث حسن/ سنن بیهقی رقم ۶۰۳۱)

تبریک و تهنیت گفتن به یکدیگر
از جبیر بن نفیر (رض) روایت است که: اصحاب رسول الله (ص) هنگامی که روز عید همدیگر را ملاقات می‎کردند به یکدیگر می‎گفتند: « تَقَبَّلَ اللهُ مِنَّا وَ مِنْکَ » (خداوند از ما و شما قبول بگرداند) (حدیث حسن/ فتح الباری شرح حدیث ۹۵۲ صحیح بخاری)

آداب اجتماعی روز عید
رسول الله (ص) فرمودند: همانا خداوند بلند مرتبه به من وحی نمودند که نسبت به یکدیگر فروتن و متواضع باشید تا یکی بر دیگری ظلم و تعدی ننموده و فخر و تکبر نورزد. (صحیح مسلم رقم۲۸۶۵)
رسول الله (ص) فرمودند: اگر سوزن آهنی در سر یکی از شما فرو برده شود برای او بهتر از این است که زن نامحرمی را لمس کند. (حدیث حسن/ معجم الکبیرطبرانی رقم ۴۸۶)
رسول الله (ص) فرمودند: ذلت و حقارت بر کسی قرار داده شده است که با دستور من مخالفت کند و هرکس خود را به قوم و گروهی شبیه کند پس او از همان قوم محسوب می‎شود. (حدیث صحیح/ مسند احمد رقم ۵۱۱۵)
پیامبر(ص) مردانی که خود را شبیه زنان و زنانی که خود را شبیه مردان می‎سازند، لعنت نمودند و فرمودند: آنها را از خانه‎هایتان بیرون کنید. (صحیح بخاری رقم ۵۵۴۷)
پیامبر(ص) فرمودند: زنانی که لباسهای نازک می‎پوشند و نیمه برهنه به نظر می‎رسند و (موی) سرشان ماند کوهان شتر (برآمده) است خودشان منحرف هستند و دیگران را هم منحرف می‎سازند، دوزخیانی هستند که من آنها را ندیده‎ام، وارد بهشت نمی‎شوند و بوی بهشت به مشامشان نمی‎رسد.(صحیح مسلم رقم ۲۱۲۸)
پیامبر (ص) فرمودند: بخورید، بنوشید، بپوشید، و به یکدیگر صدقه دهید اما اسراف نکنید و تکبر نورزید.(حدیث حسن/ابن ماجه رقم ۳۶۰۵)
پیامبر(ص) فرمودند: کسی که می‎خواهد روزیش وسیع گردد و بقیه‎ی عمرش پر خیر و برکت باشد باید صله‎ی رحم را بجای آورد. و در روایتی قطع کننده‎ی (ترک کننده) صله‎ی رحم وارد بهشت نمی‎شود. (صحیح مسلم رقم ۲۵۵۷ـ۲۵۵۶)