نوروز فرصت دوباره‌ای است تا با سفر به گوشه و کنار ایران بتوان با فرهنگ‌ها و آیین‌های نوروزی اقوام مختلف آشنا شد.
آیین‌هایی که ریشه در تاریخ اقوام مختلف دارد و مردم این دیار سال‌هاست که تلاش می‌کنند آن را زنده نگه دارند. جذابیت برگزاری این آیین‌ها و مراسم به اندازه‌ای است که مردم مشتاقانه از سراسر کشور در ایام نوروز برای دیدن آیین‌ها به این شهرها سفر می‌کنند.
از آیین خیام‌خوانی در بوشهر گرفته تا کشتی باچوخه در خراسان شمالی؛ از انجام رقص کردی در کنار آتش در مریوان تا جشن‌های عروسی در بهارگاه سیستان و بلوچستان. در این صفحه با مردم این شهرها درباره آیین‌های ویژه نوروز گفت‌وگو کردیم تا اگر به این چهار گوشه ایران سفر کردید، لذت سفرتان با شرکت در این مراسم دوچندان شود.
خیام در سرزمین دلیران
این روزها استان بوشهر شلوغ‌ترین روزهای سال را تجربه می‌کند. مردم از سراسر کشور راهی این شهر بندری می‌شوند تا در هوای بهاری آن از بودن کنار مردم شاد و سرزنده این شهر لذت ببرند. این روزها در محله‌های مختلف بوشهر کوچه فستیوال برگزار می‌شود و از هرگوشه صدای ساز نی‌انبان و مردمی که در کنار هم اشعار دوبیتی خیام می‌خوانند، به گوش می‌رسد. علی‌آقا یکی از اهالی بوشهر درباره این آیین می‌گوید: آیین خیام‌خوانی یکی از آیین‌های قدیمی استان بوشهر است و همه مردم اشعار دوبیتی خیام را از حفظ هستند.
در ایام نوروز در هر کوچه و کافه و رستوران گروهی با نی‌انبان اشعار عاشقانه خیام را می‌خوانند. کافه حاج رئیس یکی از قدیمی‌ترین کافه‌های بوشهر است که ایام نوروز خیام‌خوانی هر روز در این کافه برگزار می‌شود و همه از سراسر کشور برای دیدن این مراسم جذاب به بوشهر سفر می‌کنند. ما در بوشهر فقط سه ماه بهار داریم و بقیه ایام سال تابستان است و بیشتر ساعت روز را مجبور به ماندن در خانه هستیم و به همین دلیل سعی می‌کنیم از بهار بهترین استفاده را کنیم.
رقص سنتی در کنار آتش
سرزمین کردستان در ایام نوروز روزهای شاد و پرهیاهویی را سپری می‌کند. مردمانی که با لباس‌های محلی و زیبا به استقبال نوروز می‌روند و آیین‌ها و مراسم خاص این روزها را به جا می‌آورند.
اولین روز از بهار برای مردم مریوان و روستاهای اطراف آن بسیار مهم است. روزی که طبیعت زندگی جدیدی را آغاز می‌کند و مردم این منطقه همراه با دیگر مناطق کردنشین در استان کردستان و آذربایجان غربی با انجام برنامه رقص سنتی در کنار آتش به استقبال بهار می‌روند. سیاوش یکی از اهالی مریوان درباره آیین‌ها و مراسم نوروزی این منطقه می‌گوید: مردم منطقه کردستان در ایام نوروز لباس‌های محلی به تن کرده و از میهمان‌های نوروزی استقبال می‌کنند. روز اول عید در روستای «چوننه» که یکی از روستاهای مریوان است، مردم جمع می‌شوند و با برپا کردن آتش بزرگ در کنار آن رقص کردی انجام می‌دهند.
در مناطق کردنشین آتش مخصوص نوروز بوده و در چهارشنبه سوری (چوارشه‌مه کوله) به هیچ وجه آتش روشن نمی‌شد و بعد از خاموش شدن آتش خانواده به خانه رفته و شام می‌خورند. در سنندج معمولاً این شام حلوا است و غذای اصلی که پلوخورشت است را برای فردای آن روز صرف می‌کردند. در نوروز همه مشغول شادی و پایکوبی می‌شوند و در روزهای دیگر نیز در هر منطقه رقص کردی با سورنا و دهل برگزار می‌شود.
رقص کردی نشانه‌ای از اتحاد مردم این منطقه است. در منطقه بوکان نیز مراسمی به نام «هلاوه ملاوه» برگزار می‌شود و نوجوانان به همراه جوانان با رفتن به در خانه‌های مردم آمدن بهار را صدا می‌زنند و آن را شادباش می‌گویند واز همه محله‌ها نوای ترانه‌های محلی به گوش می‌رسد.
عروسی در بهارگاه
این روزها بساط عروسی در بهارگاه سیستان و بلوچستان داغ است. نوید از فعالان اجتماعی این استان با اشاره به اینکه بسیاری از زوج‌های جوان مراسم عروسی‌شان را در ایام نوروز برگزار می‌کنند گفت: بهارگاه یعنی فصل بهار و زمان جشن و سرور. بهار فصل رویش سرسبزی در این استان است و مردم به جشن و شادی می‌پردازند. شهرهای مختلف سیستان و بلوچستان با هوای مطبوع بهاری در چند ساله گذشته میزبان مسافران زیادی از شهرهای مختلف کشور هستند.
مراسم مربوط به نوروز و بهار که دراصطلاح محلی به آن «بهارگاه» و یا «نوکین روچ » (به معنای نوروز ) نامیده می‌شود در منطقه سرحد مرتبط با چراگاه، دام و محصولات دامی است. یکی از مراسم ویژه و مخصوص عید نوروز و جشن بهار که در منطقه سرحد بلوچستان رواج دارد چیدن، آراستن و رنگ کردن پشم و شاخ گوسفندان است. دامداران منطقه سرحد پس از شستن گوسفندان و چیدن پشم دوطرف شکم گوسفندان، شاخ آنها را با استفاده از حنا یا پوست انار رنگ می‌کنند و گوسفندان آراسته را با بستن زنگوله به گردن وپای آنها به چراگاه می‌برند و به اصلاح «بهار چرانی» را جشن می‌گیرند.
جشن‌های بهارگاه و عید نوروز در منطقه مکران بلوچستان با نخل خرما و نخلستان و همچنین طبیعت گره خورده است. در این منطقه همزمان با فرا رسیدن فصل بهار مردم بلوچستان بالای در‌های قدیمی و چوبی را با شاخه‌های برگ سبز درخت خرما تزیین می‌کنند. تزیین سر در خانه‌های روستاییان پیش از سال نو و همچنین ایام نوروز نشانه استقبال از بهار طبیعت است. در شروع فصل بهار بزرگ هر خانواده نهال خرما را به نام هر یک از اعضای خانواده در زمین می‌کارد.
کشتی باچوخه در سرزمین کرمانج‌ها
ایام نوروز خراسان شمالی و شهر اسفراین در نزدیکی مرز ایران و ترکمنستان ایام نوروز یک بهشت واقعی است. سرزمین کرمانج‌ها این روزها با برگزاری مسابقات کشتی باچوخه گردشگران زیادی را به سوی خود جلب می‌کند. مقداد معلم عشایر اسفراین که همراه با عشایر به گرگان کوچ می‌کند درباره آیین‌های نوروزی این منطقه می‌گوید: کشتی سنتی باچوخه طرفداران زیادی در اینجا دارد و ایام نوروز در روستاهای منطقه این کشتی سنتی برگزار می‌شود. در کنار آن دوتارزنی آهنگ محلی کرمانج از هر محله‌ای به گوش می‌رسد و مردم با لباس‌های محلی به استقبال نوروز می‌روند.
در میان عشایر نیز رسم‌های جالبی حاکم است. در روزهای شروع بهار کودکان و نوجوانان پارچه‌ای به نام خلته در دست می‌گیرند و به خانه‌ها سر می‌زنند و آمدن بهار را تبریک می‌گویند. اهالی خانه هم شیرینی و یا میوه در این کیسه‌ها قرار می‌دهند. مردم عشایر نیز با رسیدن نوروز سنگ‌هایی را به شکل تیله می‌تراشند و کنار هم جمع می‌گذارند و با این سنگ‌ها بازی می‌کنند. معمولاً این بازی میان افراد بالای ۶۰ سال با کودکان و نوجوانان است و به این ترتیب نسل قدیم با نسل جدید همبازی می‌شوند.
ثبت دیدگاه