امروزه شاهد رشد فزاینده‌ی مصرف‌گرایی در میان اقشار مختلف جامعه، بالاخص قشر سرمایه‌دار هستیم. باید در ابتدای امر متذکر شویم که فرهنگ مصرف‌گرایی، فرهنگی بیگانه و متضاد با فرهنگ بومی ایران اسلامی است. زیرا اسلام تاکید می‌کند که باید از اسراف و مصرف بیش از نیاز دوری کرد.
مواد لازم برای تهیه‌ی یک زندگی لاکچری و خاص:
– اتومبیل گران‌قیمت، به تعداد کافی
– منزل لوکس، بیش از ۳۰۰ متر
– تلفن همراه "اپل" و امثال آن، به تعداد لازم
– لوازم برقی منزل، از هر کدام ۲ عدد
– انتشار تصاویری از روند زندگی تجملگرایانه در شبکه‌های اجتماعی، به وفور
بیش از یک دهه است که زندگی سرمایه‌داری با سرعتی غیرقابل تصور در حال پیشروی در جامعه بوده و بسیاری را به بند خود درآورده است. ماشین‌های خاص و منازلی با امکانات ویژه، یکی از اساسی‌ترین و ضروریات یک زندگی لاکچری محسوب می‌شود. این قبیل زندگی‌ها اغلب از فرهنگ غربی نمونه‌برداری شده و بسیاری از ابعاد آن، عینا مطابق سبک زندگی غرب با پایه و اساس مصرف‌گرایی به مرحله‌ی اجرا درآمده است.
اوج فاجعه آن‌جا است که اغلب وسایل این قبیل زندگی را با سفارش‌های خاص از کشورهای اروپایی وارد می‌کنند بطوری که نمونه و مشابه آن را در ایران نمی‌توان یافت. درست است! افرادی که بر این نوع از سبک زندگی اعتقاد دارند، یکی از اولویت‌های خود را بر مبنای غیرقابل دسترسی دیگران به آنچه که دارند، می‌دانند.
مصرف‌گرایی
امروزه شاهد رشد فزاینده‌ی مصرف‌گرایی در میان اقشار مختلف جامعه، بالاخص قشر سرمایه‌دار هستیم. باید در ابتدای امر متذکر شویم که فرهنگ مصرف‌گرایی، فرهنگی بیگانه و متضاد با فرهنگ بومی ایرانِ اسلامی است. زیرا اسلام همواره تاکید می‌کند که باید از اسراف و مصرف بیش از نیاز، دوری کرد.
حقیقت این است که جامعه‌ی ما هرچه به سمت و سوی مدرنیته شدن و پیشرفت حرکت می‌کند، مصرف‌گرایی ما نیز افزایش می‌یابد که البته دلیل عمده‌ی آن عدم فرهنگ‌سازی درست و هدفمند است. در این راستا؛ دکتر ابراهیم فیاض (پژوهشگر و جامعه شناس) معتقد است که تابحال در ایران، هر چه تحت عنوان "مدرنیسم" Modernism ، نوسازی و پیشرفت مطرح بوده یعنی بازسازی فرهنگ مصرف گرایی و افراط در آن را به همراه داشته. برای همین است که ما هر چه جلوتر آمدیم، مصرف گرایی در جامعه‌ی ما تشدید شد و تدریجا رو به بحران گذاشت.(۱)
باید توجه داشت که گسترش مصرف‌گرایی، خود عاملی برای تغییر در نوع نگرش و تفکر افراد جامعه است. در واقع زمانی که در جامعه‌ای مصرف‌گرایی و خوی اشرافی گرایی فراگیر می‌شود، آسیب‌های آن نیز هویدا شده و اجتماع را تحت تاثیر قرار می‌دهد و در چنین برهه‌ای است که تفکر اقشار مختلف جامعه تحت الشعاع قرار گرفته و با تغییرات شگرفی توام می‌شود.
به‌طور مثال وقتی که صفحات مختلف افراد در فضای مجازی از جمله اینستاگرام، سرشار می‌شود از تصاویری با مضمون زندگی لاکچری، اتومبیل‌های خاص، گوشی تلفن همراه گران قیمت و …، افرادی را هم که توان مالی چنین شرایطی را ندارد ترغیب به هم‌رنگ شدن با اکثریت می‌کند. چنانچه بسیار در جامعه مشاهده می‌کنیم که افرادی با اوضاع مالی نه چندان مناسب، خود را ملزم به داشتن گوشی همراه اپل و یا ظاهری خاص می‌کنند تا ضمن اقنای روحی خود، هم‌گام با اکثریت جامعه پیش رود!
در این میان باید توجه داشت که چون بسیاری از پیج‌های اینستاگرام و دیگر شبکه‌های اجتماعی در تصرف افراد تجمل‌گرا و لاکچریباز، است، برخی بر این نظر هستند که اکثریت جامعه را نیز این قبیل افراد تشکیل می‌دهند. این باور اشتباهی است که خود یکی از آسیب‌های چنین فضاهایی محسوب می‌شود.
رسانه و تبلیغ مصرف‌گرایی
یکی از اولویت‌های اصلی رسانه ملی، ترویج فرهنگ و اطلاع رسانی است که متاسفانه چند سالی است که این مهم در کشور ما مورد کم‌لطفی مسئولان مربوطه قرار گرفته است تا جایی که نه تنها در این مسیر حرکت نکرده که در خلاف جهت قدم گذاشته‌اند. به بیان دیگر رسانه‌ی ملی، با به نمایش گذاشتن زندگی لاکچری در اکثر فیلم و سریال‌ها، خود یکی از علل اشاعه و تبلیغ این روند نامطلوب شده است. این رویه در کنار تبلیغ کالاهای خارجی و خاص، متاسفانه آسیب‌های فراوانی را برای جامعه به ارمغان آورده است.
در اکثر فیلم و سریال‌های پخش شده از تلویزیون، خانواده‌ای را مشاهده می‌کنید که منزل دوبلکس با پارکینکی که چند ماشین مدل بالا در آن پارک است و برای نظافت و آشپزی، خدمه استخدام کرده‌اند. موضوعی که با واقعیت فاصله داشته اما به کل جامعه تعمیم داده می‌شود. وقتی بیننده این موارد را مدام می‌بینید علاوه بر احساس حقارت و خودکم بینی، دچار تضاد روحی و روانی شده و خود را محصور شده در میان مشکلات فراوانی اجتماعی و اقتصادی می‌بیند.
در این راستا "جودیت ویلیامسون"، صنعت آگهی را یک دستگاه ایدئولوژیک بسیار گسترده در جوامع سرمایه داری پیشرفته و ایدئولوژی آگهی را مانند پرده و حجابی می داند که واقعیت تلخ فاصله‌ی طبقاتی در این جوامع را می‌پوشاند و چنین وانمود می‌کند که همه‌ی مردم دسترسی یکسان و برابری به ثروت و رفاه دارند.
کلام آخر
به هر حال، رشد قارچ‌گونه‌ی مصرف‌گرایی در جامعه، امری غیرقابل انکار است که حاصل عدم رعایت عدالت اجتماعی و نیز تهاجم فرهنگی است. موضوعی که با تاکیدات مقام معظم رهبری، همچنان هم مورد کم‌توجهی برخی مسئولان قرار دارد. بی‌تردید اگر این روند در جامعه ادامه‌دار بماند، شاهد افزایش غیرقابل کنترل شکاف طبقاتی و نیز اضمحلال فرهنگ ایرانی-اسلامی خواهیم بود. هدفی که دشمن برای تحقق آن سرمایه‌گذاری‌های کلانی داشته و خواهد داشت.
پی‌نوشت:
۱. مصرف گرایی از کالا تا اندیشه، سایت باشگاه اندیشه، مرداد ۱۳۸۸
ثبت دیدگاه