نویسنده : سارا رحیمی ( دانشجوی علوم ارتباطات دانشگاه تهران )
مقدمه : در جهان دو فضایی شده جدید امکان توسعه فیزیکی بدون توسعه مجازی وجود ندارد و به طور حتم رشد و پیشرفت در جهان مجازی منهای توسعه های فیزیکی نیز امری نشدنی و بن بستی توسعه ای است که فضای مجازی را گرفتار " تضادهای بنیادین در مسیر کار و زندگی " می کند. (عاملی: ۱۳۸۵). شبکه جهانی اینترنت به دلیل گسترش وسیع در جهان، محمل اطلاعاتی است که در دسترس همگان قرار دارد و این گسترش به طور فزاینده ای سیر صعودی داشته است، به طوری که همزمان با انتشار حجم عظیمی از اطلاعات درست و معتبر دراینترنت، به دلیل ویراستاری نشدن این اطلاعات ، اطلاعات نامعتبر بسیاری در اینترنت انتشار می یابد. در این بین، بسیاری از اطلاعات قابل دسترس از طریق اینترنت، نه تنها غیر مفید هستند، بلکه حتی ممکن است نادرست یا گمراه کننده هم باشند و به همین جهت ممکن است مخاطب در مدار حرکت خود در معرض این اطلاعات نا درست قرا بگیرد (ارزیابی فضای مجازی، ص ۲۴۲). با توجه به این موارد، ارزیابی انتقادی و کیفی وب سایت ها، اطلاعات موجود درآن ها و تعیین دامنه کاری آن ها در برخورد با نیازها و احتیاجات استفاده کنندگان، ضروری است. این نوشته به تحلیل و ارزیابی منابع الکترونیکی موجود در وب سایت پینوس می پردازد و روش ها و معیار هایی برای ارزیابی سایت ارائه می کند.
رویکرد نظری
اثر های کلی ارتباط جمعی بر نگرش ها، درک دنیا و رفتار افراد چیست؟ این اثرها زیاد است یا کم؟ امروزه با پیشرفت سریع تکنولوژی های نوین ارتباطی پرسش های زیادی در این زمینه مطرح شده که اساسا تکنولوژی ها اثراتی را هم بر افراد داشته یا نه؟ و یا اینکه تا چه میزان این تکنولوژی ها بر افراد و زندگی آن ها تسلط پیدا کرده است. با این پیشرفت ها نظریات زیادی هم در این زمینه مطرح شده از جمله نظریه گلوله جادویی (سورین و تانکارد، ۱۳۸۶).
نظریه گلوله جادویی نامی است که پژوهشگران به یکی از مفاهیم اثرهای ارتباط جمعی داده اند، این دیدگاه خام و ساده گرا که نظریه سوزن تزریقی یا نظریه کمربند انتقال نیز خوانده شده است، پیش بینی می کند که پیام های ارتباط جمعی بر همه مخاطبان که در معرض آن ها قرار می گیرند اثر های قوی و کم وبیش یکسان دارد(سورین و تانکارد، ۱۳۸۶).
ظاهرا هیچ یک از متفکران اولیه اثرهای ارتباط جمعی نام نظریه گلوله را استفاده نکرده اند. با وجود این، عبارت توصیفی خوبی از نظری است که اعتقاد به آن ظاهرا گسترده بود. این دیدگاه تحت تاثیر قدرتی است که تبلیغات در جنگ جهانی اول پیدا کرد، این دیدگاه پیش از جنگ جهانی دوم رایج بوده است (همان).
نظریه گلوله بیش تر به این موضوع پرداخته است که رسانه ها با مخاطبان چه می کنند، اما مخاطبان همیشه منفعل نیستند در واقع در مطالعه ای کلاسیک به نام " مخاطب سر سخت " یادآوری می شود که مخاطب در بیش تر مواقع کاملا فعال است و در واقع نظریه ای مطرح می شود با عنوان " استفاده و خشنودی " (همان).
این نظریه بر توانایی فرد برای تحقق خود تاکید می کند و می گوید مخاطبان افرادی هستند که از ارتباطاتی که دربرابرشان قرار گرفته است چیزی طلب و چیزی را انتخاب می کنند که احتمال دارد برایشان مفید باشد. رویکرد استفاده و خشنودی متضمن تغییر کانون توجه مقاصد ارتباط گر به مقاصد دریافت کننده است (همان).
با توجه به این که امروزه وب سایت ها و منابع الکترونیکی گسترش پیدا کرده است. نظریه گلوله کم رنگ تر شده و مخاطب یا کاربربراساس علایق خود برنامه ای را انتخاب می کند، همچنین بر اساس این پژ وهش که ارزیابی و تحلیل وب سایت می باشد، می توان از نظریه استفاده و خشنودی بهره برد چرا که کاربران براساس یک سری معیارهای ارزیابی که در مورد وبگاه ها وجود دارد سایتی را انتخاب می کنند و از آن استفاده می کنند.
معرفی سایت
این سایت همان طور که در اساسنامه سایت ذکر شده با انگیزه کمک به پیشرفت مثبت و همه جانبه جامعه در راستای معرفی دیدگاهی میانه رو از اسلام به عنوان نظام شامل و کامل و نیز ارتقای سطح دانش و بینش عمومی و حفظ اعتلای فرهنگ اصیل بومی در زمینه های دینی، علمی و فرهنگی – اجتماعی و با التزام به رعایت مقررات موضوعه کشوری و ضوابط حاکم بر تاسیس وب سایت و بر طبق مشخصات و شرایط پیش بینی شده در این اساسنامه "وب سایت دینی، علمی، فرهنگی – اجتماعی پینوس" تشکیل گردید.
کلیات، تعاریف، اهداف و موضوع فعالیت سایت ذیل چند ماده معرفی می شود:
ماده ۱: وب سایت دینی، علمی، فرهنگی – اجتماعی پینوس می باشد و برای ا ختصار ذیلا سایت نامیده می شود.
ماده ۲: نوع سایت با اهداف دینی، علمی و فرهنگی و اجتماعی و مقاصد غیر تجاری، غیر سیاسی و غیر صنفی تاسیس شده است.
ماده ۳: سرمایه سایت و تابعیت آن ایرانی است.
ماده ۴: مدت فعالیت سایت از تاریخ تاسیس و نامحدود است.
ماده ۵: موضوع فعالیت سایت به شرح زیر است:
الف: فعالیت در زمینه های دینی، علمی، فرهنگی – اجتماعی
ب: توزیع بروشور( در زمینه های دینی، علمی، فرهنگی – اجتماعی )
ج: توزیع سی دی (در زمینه های دینی، علمی، فرهنگی – اجتماعی )
د: توزیع اینترنتی CD و DVD (توزیع اینترنتی با هزینه اولیه و بدون هیچ سودی صورت می گیرد، توزیع فیلم های اسلامی، مستند های علمی و آموزشی و . . . )
و: انتشار نشریه الکترونیکی فرهنگی، علمی، دینی و اجتماعی
ماده۶: کلیه فعالیت ها و اقدامات سایت در چهارچوب قوانین و مقررات موضوعه کشوری و قوانین جرایم رایانه ای انجام می پذیرد.
ماده۷: هر گونه تغیر در فعالیت های اجرایی (ماده ۵) توسط شورای مرکزی انجام می گردد.
ماده ۸: هر گونه تغیر در سیاست گذ اری های سایت و انحلال سایت فقط توسط هیئت موسسین انجام می گیرد.
ماده ۹: انحلال سایت با رای کامل تمام اعضا (هر پنج نفر ) صورت می پذیرد، در غیر این صورت انجام نمی پذیرد.
معیارهای ارزیابی
در زمینه ارزیابی وب سایت ها و منابع الکترونیکی شیوه ها و مطالب گونا گونی ارائه شده است. مهم ترین معیارهایی که در ارزیابی منابع ا لکترونیکی در ا کثر وب سایت ها به آن اشاره شده است عبارتند از: اعتبار نویسنده و ناشر، حوزه و دامنه پوشش موضوعی، محتوا، درستی اطلاعات، تعاملی بودن، هدف و مخاطبان، قابلیت دسترسی، و کاربر پسندی و تازگی و به روز بودن مطالب، که در این نوشته سعی می شود به آن ها اشاره شود.
صحیح بودن اطلاعات
طبیعی است که اولین نکته برای تعامل به یک فضا خصوصا فضای متکی به اطلاعات، اعتماد به اعتبار مطالب است. در این جا سوالات متعددی باید پاسخ داده شود ( عاملی، ۱۳۸۵):
* آیا منابع اطلاعات ذکر شده است؟
* آیا امکان بررسی صحت اطلاعات وجود دارد؟
* آیا نویسنده مطلب یا مطالب سایت مشخص کرده است که با چه روشی و چگونه اطلاعات موجود را جمع آوری کرده است؟
سایت پینوس وابسته به هیچ نهاد و ارگانی نبوده و یک مجموعه خصوصی به شمار می رود. لذا به منظور استفاده بهتر کاربران از سایت، باید برای مطالب ارسالی خود عنوان مناسب استفاده نمایند و مطالب ارسالی باید حتما با ذکر منبع باشد. به خصوص مطالبی که جنبه خبری دارند حتما باید لینک مستقیم منبع را داشته باشند (اساسنامه وب سایت).
پوشش مطالب سایت
در خصوص ظرفیت پوشش مطالب سایت باید به مطالب و عناوینی که در سایت انعکاس پیدا کرده است، توجه نمود. در واقع پوشش سایت به همه اهداف سایت و نیاز های کاربران سایت مربوط می شود و سوالاتی چون موارد زیر را مورد توجه قرار می دهد (عاملی، ۱۳۸۵):
* آیا همه مطالب و عناوین سایت به صورت گسترده و عمیق طرح شده است؟
* آیا همه پیوند های موجود در سایت مرتبط ، کاربردی و مناسب جامعه هستند؟
* تا چه مقدار مطالب سایت از نظر شما با عنوان و مطالب سایت مرتبط است؟
سایت پینوس که یک سایت دینی، علمی، اجتماعی و فرهنگی است و با مجوز رسمی از معاونت امور مطبوعاتی و اطلاع رسانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ایران تاسیس شده است، می توان گفت که تقریبا همه مطالب سایت با موضوع ها و عناوین سایت مرتبط است. با ورود به سایت بالای صفحه اصلی گزینه های شامل تالار گفتمان، دینی، علمی، فرهنگی – اجتماعی، بانوان را مشاهده کرد که با کلیک کردن بر روی هرکدام از این ها، صفحات مختص آن مطالب قرار داده شده است.
از نظر گستردگی و عمیق بودن مطالب هر کدام از حوزه ها از شاخه های متعدد و بسیاری تشکیل شده است، به عنوان مثال در زمینه فرهنگی- اجتماعی، مقالات، نقد و بررسی کتاب، فرهنگ و هنر، شعر، داستان کوتاه، حرف های خودمونی قرار داده شده است همرا با این که در هر زمینه هم یک قسمتی با عنوان متفرقه دیده می شود.
سرعت دسترسی
سرعت در فضای وبی جزء ثابت این فضاست. به عبارتی، " سرعت به منزله هوا در فضای مجازی است ". تنفس دراین فضا بدون سرعت امکان پذیر نیست. احساس تنگی نفس مجازی، زمانی اتفاق می افتد که " انتظارها " و به عبارتی " انتظار پاسخ سریع " دائما با بن بست مواجه می شود. " پاسخ در فضای مجازی از خصیصه همزمانی " برخوردار است و دقیقا از منطق " تعامل در فضای واقعی " پیروی می کند یعنی به مجرد سلام کردن انتظار پاسخ سلام وجود دارد. تفاوت فضای مجازی با فضای واقعی به وسعت و گستردگی تعامل و امکان ارتباطی " حاضر با غایب " و "غایب با غایب " است. در فضای تعامل حاضر با غایب در یک قلمرو جهانی و با یک ظرفیت " غیر مرکزی "، انتظارات مجازی را باید بتوان پاسخ گفت و الا فضای مجازی به سرعت گرفتار "سردی مجازی " و تبدیل به یک فضای " یخ زده مجازی " می شود. در واقع در" فضای وبی "ما با یک فضای زمانی مختلف و انتظارات زمانی متفاوت مواجه هستیم. در این جا به سولات زیر باید توجه نمود (عاملی،۱۳۸۵):
* آیا سایت انتظارات زمانی را تامین می کند؟
* آیا آدرس سایت به سرعت ظاهر می شود؟
* آیا امکان تغییر سریع صفحات سایت فراهم می شود؟
* آیا در یک زمان منطقی و بدون تاخیر امکان دسترسی به همه صفحات سایت فراهم می گردد؟
در خصوص سرعت دسترسی، سایت پینوس شامل تالار گفتمان است. با کلیک کردن بر روی این بخش به صورت کلی تمام مطالب سایت باز می شود که می توان مطلب مورد نظر خود را انتخاب کرد. بنابراین در یک لحظه و با سرعت به نسبت خوب می توان به همه بخش های سایت دسترسی پیدا کرد.
همراه همه این ها به محض ثبت نام، کاربر به سرعت به قسمت اعضا منتقل می شود و اطلاعات به صورت کامل و جامع در اختیار وی قرار می گیرد.
تعاملی بودن
امروزه به دلیل گسترش سریع تکنولوژی های نوین ارتباطی امکان تعاملی بودن و بازخورد کاربر هم در زمینه ارتباط با وبگاه و هم تعامل و ارتباط کاربر با کاربران دیگر افزایش یافته است و کاربران بیش تر راغب هستند پیامی را که دریافت می کنند بازخوردی را هم نشان دهند و این امروزه تسلط و نفوذ رسانه ها را بر کاربران و مخاطبان کاهش داده است. به عبارت دیگر قدرت تعامل وبگاه ها آن ها را از استبداد بیرون آورده و محیط منعطف را به وجود آورده که در نهایت به کاربر پسندی منجر می شود. در این میان تعامل در شبکه های ا جتماعی نقش بسیار بارز دارد. سطح تعاملی بودن و امکان بازخورد کاربر در این سایت به این صورت است که در ابتد ای ورود کاربر به صفحه اصلی سایت خوش آمد گویی به کاربرقرار داده شده و درکنار آن تعریفی از لغت پینوس و معرفی سایت درحد چند کلمه صورت گرفته وهمچنین برای تعامل کاربر، راه های ارتباطی با مدیر سایت ( ایمیل، تلفن، پیام کوتاه ) وجود دارد که به محض فرستادن یک ایمیل به مدیر سایت، ایمیلی از طرف مدیریت سایت دریافت می شود که تمام راه های ارتباطی در آن ذکر شده است.
یک موردی که می توان در قسمت تعاملی بودن سایت به آن اشاره کرد ثبت نام و عضویت کاربر در سایت است وکاربر باوارد کردن نام کاربری و کلمه عبور می تواند به خدمات گسترده سایت از قبیل مقالات، ترجمه ها و . . . دسترسی داشته باشد. با ورود کاربر به سایت پیام هایی که به کاربر ارسال شده نمایش داده می شود. همچنین در قسمت سمت راست صفحه اصلی آخرین نظرات کاربران، بخش نظرسنجی، بخش اعضا، ارتباط با انجمن و همچنین پیام ها یا sms هایی که کاربران فرستاده اند به صورت آرشیوی قرار داده شده است.
به روز بودن
به روز بودن مطالب و میزان جریان اخبار روز در مطالب سایت بعد دیگری است که در ارزیابی اطلاعات سایت به توجه می شود. در واقع جریان حیات در فضای سایت به تغییر اطلاعات بستگی دارد. از آن جا که " فضای وبی از روز و شب" برخوردار نیست، معنای روز و شب و تغییر زمان در این فضا شدیدا مرتبط با تغییر اطلاعات است. بر این اساس وارد نشدن اطلاعات جدید در فضای وب که می توان از تعبیر به فضای تغییر نیز کرد، مرگ فضا را به دنبال می آورد. در این جا نیز سوالات زیر مطرح می شود (عاملی، ۱۳۸۵):
*چه زمانی سایت درست شده است و آخرین باری که مطالب آن به روز شده است چه زمانی بوده است؟ تعداد پست های روزانه سایت در هر پیوند چه مقدار است؟
* آیا زمان و روز پست مطلب در کنار مطالب سایت منعکس شده است؟
* آیا همه پیوندهای سایت به آدرس های صحیح منتهی می شود؟ به این معنا که آخر ین وضعیت مرجع پیوندها انعکاس پیدا کند.
نتیجه گیری
در نهایت می توان گفت که مهم ترین معیار در استفاده از منابع دیجیتالی، داشتن قدرت انتخاب وارزشیابی است و آموزش استفاده کنندگان برای انتخاب و ارزشیابی منابع اطلاعاتی است. همان طور که برای ارزیابی منابع چاپی، معیارهایی وجوددارند، برای ارزیابی منابع اطلاعات الکترونیکی هم این معیارها به کار گرفته می شوند (ارزیابی فضای مجازی، ص۲۶۴).
دنیای امروز با درگیری هرچه بیش تر خود در بطن دنیای مجازی و کیفیت انجام امور در این فضا به سمتی در حال حرکت است که کاربر قدرت بیش تری را در اختیار می گیرد، به مثال ضرب المثل قدیمی (همیشه حق با مشتری است) مخاطبان امروز با آگاهی از ظرفیت حضور در این فضا به جد خواستار تاثیر گذاری در این فضا هستند به طوری که هر روز به جمع کاربران افزوده می شود. اما آیا با وجود آگاهی از مختصات عمل در این فضا، مخاطب توانایی ایجاد تغییر در اینفضا را در اختیار دارد؟ و سوالات بی شمار دیگری که بیانگر جایگاه واقعی مخاطبان باشد (ارزیابی فضای مجازی، ص۲۶۴).
آن چه از ارزیابی سایت پینوس بر می آید این است که این سایت هم دارای نقاط قوت است و هم نقاط ضعف، که باید تلاش شود نقاط قوت را بیش تر و از نقاط ضعف آن کاست تا کاربران بیش تری را به خود جذب کرد. نقاط قوت سایت مثل تعاملی بودن و نقاط ضعف سایت مثل به روز کردن مطالب که باید سعی شود اطلاعات هر روز به روز آوری شود.
—————————————————————————————–
منابع :
*سورین ورنر؛ جیمز تانکارد (۱۳۸۶)، نظریه های ارتباطات جمعی، ترجمه: علیرضا دهقان، انتشارات دانشگاه تهران.
* عاملی سعیدرضا، جزوه های کلاسی درس فضای مجازی
* مجموعه مقالات دانشجویی با مقدمه دکتر سعیدرضا عاملی (۱۳۸۵)، ارزیابی فضای مجازی ایرانی، تهران: انتشارات شورای عالی اطلاع رسانی مقدمه
* سایت www.Penous.com
با عرض سلام خدمت نویسنده گرامی و تشکر فراوان برای تحلیل و ارزیابی سایت. اگر امکان پذیر است راهکارهایی که انجام آنها در نوسازی سایت موثر است مطرح کنید.
با تقدیر و تشکر از نگارنده ی محترم؛ مطلب خیلی جالبی بود؛ البته این نگاشته و تمامی نگاشته های مولود،همچون پینوس، دارای نقاطِ قوت و ضعف هستند که امیدوارم این مطلب پس از بازنگری توسطِ خودِ نویسنده کاستیهایش رفع شود. همچنین لازم به ذکر است که پینوس نه متعلق به اورامانات بلکه متعلق به تمامی ساکنینِ زمینِ آفریدگار است! پینوس کاربرانِ دیگری از شهرستانهای کردستان و سایر شهرهای جنوبِ ایران و همچنین کشورهایی چون افغانستان،تاجیکستان و عراق دارد. البته اگر مراد از عبارتِ مذکور در نگاشته و غرض نگارنده، خاستگاه و محل تولدِ پینوس است، دیگر حرفی نیست،چونکه همه مقرّ به این مورد هستیم!
پینوس یک لغت کردی است به معنای قلم، این سایت در پاوه تاسیس شده و اکنون متعلق به اورامانات است.
!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!;);););););):)
اوراماناتیا دارن سایتو غارت میکنن!
;););););););););););););););););););)
:):):):):):):):)