نویسنده : مریم مرادیان نیری / در علم پزشکی به تنگی نفس، دیسپنیا گفته می‌شود که می‌تواند علت‌های گوناگونی داشته باشد. بدون تردید تنگی نفس، حس بسیار ناخوشایندی است که ضمناً می‌تواند علامتی از وجود برخی از عوارض و مشکلات بسیار جدی در سلامتی باشد.
مثلاً تنگی نفس، یکی از علائم ابتلا به ویروس کرونا یا کووید-۱۹ است که اکنون در پاندمی آن به سر می‌بریم. بنابراین مهم است که بدانید وقتی دچار تنگی نفس می‌شوید چه باید بکنید.
تنگی نفس چیست؟
همان‌طور که گفتیم به تنگی نفس، دیسپنیا نیز می‌گویند. تنگی نفس، وضعیتی است که به‌سختی می‌توانیم نفس بکشیم، انگار هوا به ریه‌هایمان نمی‌رسد. به‌طور طبیعی، تنفس به صورت غیرارادی و ناآگاهانه صورت می‌گیرد. وقتی کسی تنگی نفس دارد، در شرایط ناراحت‌کننده‌ای قرار می‌گیرد که باعث می‌شود بترسد، از این رو وضعیت بدتر هم خواهد شد.
علت‌های اصلی تنگی نفس چیست؟
اضطراب
اضطراب یکی از علت‌های اصلی تنگی نفس در افرادی است که مشکل خاصی در سلامتی خود ندارند. وقتی فرد با یک حمله‌ی اضطرابی مواجه می‌شود، یا در موقعیتی بسیار استرس برانگیز قرار می‌گیرد، ممکن است احساس کند دچار تنگی نفس شده یا در حال خفه شدن است.
نتیجه‌ای که چاقی برای تنفس دارد چیزی مشابه اثر بارداری بر تنفس است. وقتی چربی در ناحیه‌ی شکم تجمع می‌یابد، به دیافراگم فشار وارد کرده و باز شدن آن را به سختی روبرو می‌کند، در نتیجه احساس تنگی نفس ایجاد می‌شود
در چنین مواردی، مهم است که بدانید چگونه حملات اضطرابی را تشخیص دهید. وقتی کسی دچار یک حمله‌ی اضطرابی می‌شود، اول باید بنشیند و سعی کند آرام شود. سپس، باید سعی کند بدون تلاش برای کنترل موقعیت، به طور نرمال نفس بکشد. کسی که اغلب دچار حملات اضطرابی می‌شود به کمک حرفه‌ای نیاز دارد تا یاد بگیرد چگونه و با چه تکنیک‌هایی بر اضطراب خود غلبه کند. درخواست کمک کردن هیچ ایرادی ندارد. در واقع شما می‌توانید جلوی حملات اضطرابی بعدی را بگیرید.
ورزش زیاد
گاهی ورزش زیاد یا انجام نادرست ورزش می‌تواند منجر به تنگی نفس شود. این اتفاق می‌تواند هم برای افرادی بیفتد که به ورزش کردن عادت دارند و هم برای افرادی که از تناسب‌اندام برخوردار نیستند. اما بیشتر در میان آن‌هایی معمول است که اغلب یکجانشین هستند و تحرکی ندارند و یا اضافه وزن دارند. در این موارد، لازم است میزان و نوع فعالیت با وضعیت فیزیکی فرد متناسب شود و سپس کم‌کم، شدت تحرک و فعالیت افزایش بیابد. این افراد تدریجاً می‌توانند به فعالیت‌های پُرشدت‌تری بپردازند.
مشکلات قلبی
قلب شما، خون را در تمام بدنتان پمپاژ می‌کند. وقتی قلب به هر دلیلی به درستی کار نکند، خون هم به درستی در بدن به جریان نمی‌افتد. این اتفاق معمولاً زمانی روی می‌دهد که فرد ِ دچار مشکلات قلبی، فعالیتی انجام می‌دهد که نیازمند افزایش ضربان قلب است. یعنی بخش‌های خاصی از بدن، خون و اکسیژن مورد نیازشان را دریافت نمی‌کنند. در نتیجه، این قسمت‌ها سیگنالی به سیستم عصبی مرکزی ارسال می‌کنند و این ارسال پیام، خودش را به صورت احساس تنگی نفس نشان می‌دهد که ممکن است با احساس درد در قفسه سینه نیز همراه باشد.
در چنین مواردی، باید به پزشک متخصص مراجعه کنید. پزشک می‌تواند درمان مناسب و دستورالعمل‌های لازم را برای سازگاری پیدا کردن با موقعیتی خاص ارائه بدهد.
بارداری
وقتی یک خانم در سه ماهه سوم بارداری‌اش است، حضور جفت و جنین به این معنی است که دیافراگم مادر، فضای کمتری برای باز شدن دارد. نتیجه‌ی این شرایط این است که ریه‌ها نمی‌توانند به خوبی منبسط شوند و مادر احساس تنگی نفس می‌کند. این اتفاق برای بیشتر خانم‌های باردار طبیعی است و باید آرام بمانید. نشستن روی کوسن یا بالش با زاویه‌ی ۴۵ درجه می‌تواند کمک کند این احساس کنترل شود. وقتی نشستید باید سعی کنید با الگویی نرمال نفس بکشید و نترسید.
همین حالت را موقع دراز کشیدن هم باید رعایت کنید. خانم باردار نباید به صورت افقی دراز بکشد و بخوابد. وضعیت افقی باعث تشدید احساس تنگی نفس می‌شود زیرا به دلیل جاذبه زمین، فشار بیشتری به دیافراگم وارد خواهد شد.
مشکلات تنفسی
در مورد مشکلات تنفسی، چند علت گوناگون را می‌توانیم مطرح کنیم. حملات آلرژی، آسم، برونشیت، بیماری مزمن انسدادی ریه، پنومونی، یا هر عارضه‌ای در راه‌های هوایی می‌تواند احساس تنگی نفس در فرد ایجاد کند. در ارتباط با مشکلات تنفسی می‌توانیم نارسایی تنفسی ناشی از ویروس کرونا را نیز عامل احساس تنگی نفس بدانیم. دیسپنیا یا تنگی نفس، یکی از علائم عفونت کووید-۱۹ است که عامل پاندمی کنونی محسوب می‌شود.
در چنین مواردی، مهم‌ترین کاری که می‌توان انجام داد مراجعه به پزشک متخصص است. پزشک متخصص کسی است که می‌تواند تشخیص بدهد کدام مشکل تنفسی باید تحت مداوا قرار بگیرد و درمان لازم را توصیه خواهد کرد. درمان می‌تواند طیف گسترده‌ای داشته باشد، از استراحت گرفته تا درمان‌های تخصصی‌تر مانند آنتی‌بیوتیک‌ها.
چاقی
نتیجه‌ای که چاقی برای تنفس دارد چیزی مشابه اثر بارداری بر تنفس است. وقتی چربی در ناحیه‌ی شکم تجمع می‌یابد، به دیافراگم فشار وارد کرده و باز شدن آن را به سختی روبرو می‌کند، در نتیجه احساس ناراحت‌کننده‌ی تنگی نفس ایجاد می‌شود. در چنین مواردی، توصیه می‌کنیم به یک متخصص تغذیه و رژیم مراجعه کنید تا دستورالعمل‌های لازم و درست برای کاهش وزن اضافی را دریافت کنید.
بیماری‌های عصبی عضلانی
بیماری‌های عصبی عضلانی گوناگونی می‌توانند هم بر دیافراگم و هم بر عضلات حفره‌ی قفسه سینه اثر بگذارند که نتیجه‌ی آن، عدم عملکرد درست سیستم تنفسی خواهد بود. در این مورد باید به پزشک متخصص مراجعه کنید تا مشکل را تشخیص داده و درمان مناسب را تجویز نماید.
هنگام تنگی نفس چه باید کرد؟
وقتی احساس تنگی نفس می‌کنید، مهم‌ترین کاری که باید انجام دهید این است که آرام و خونسرد بمانید. باید در مکانی ساکت بنشینید و سعی کنید تنفس‌تان را کنترل کنید. اگر بعد از مدتی مشکلتان برطرف نشد و تنفس‌تان به حالت طبیعی برنگشت، باید به پزشک مراجعه کنید یا خود را به اورژانس برسانید.
اگر تنگی نفس ناشی از مشکل یا بیماری جدی در سلامتی باشد، تحت درمان قرار گرفتن مهم و لازم است. درمان توصیه شده باید پیگیری شود تا علائم تا جایی که امکان دارد کنترل شوند.
ثبت دیدگاه