رییس جمهور در برنامه گفت‌و‌گوی خبری

«من سپیده را می‌بینم، سپیده‌ای که منجر به صبح روشنایی خواهد شد.» این جمله بخش پایانی صحبت‌های رییس جمهوری در برنامه گفت‌و‌گوی خبری او در شبکه یک سیما بود، که شب گذشته پخش شد.

شاید تأکید «حسن روحانی» بر صبح روشنایی از آنجا بر می‌آید که در این سال‌ها روزهای نه چندان روشنی بر مردم گذشت. روزهایی که پس از پیروزی روحانی رنگی تازه به خود گرفت؛ رنگ امید. امیدی که سعی داشت آن را در فیلم ابتدایی برنامه تلویزیونی‌اش به خوبی آن را نمایان کند.

روحانی سخنش را با تشکر از مردم برای حضور در انتخابات شروع کرد و با «مردم از شما مچکریم» خاتمه داد. این بار نوبت او بود چرا که پس از پیروزی‌اش در انتخابات یازدهم ریاست جمهوری بار‌ها شنیده بود که به او گفته بودند «روحانی مچکریم». حرف‌هایش را بدون تپغ زد و بدون نگاه به هیچ نوشته‌ای پایان داد، هر از گاهی هم برای اینکه این موضوع را نشان دهد سوالی از مجریان برنامه می‌پرسید و البته پاسخ درست را خودش دوباره تکرار می‌کرد. شاید این پیامی بود به مردم که می‌خواست اینگونه بر حافظه‌ای تاکید کند که در روزهای رقابت انتخاباتی‌اش قول‌هایی به آن‌ها داده بود. از اقتصاد گفت، از ویرانی‌هایی که امیدوار به رفع آنهاست. در خلال حرف‌هایش دوباره رجوع کرد به روزهای مبارزات انتخاباتی‌اش و با کنایه گفت آنهایی که مخالف ایرانی قدرتمند هستند و حرف‌هایی می‌زنند به دلیل این است که سرهنگ‌اند نه حقوق‌دان.

رییس جمهوری حقوق‌دان یک در میان اما اشاره می‌کرد باید فضای امنیتی را از جامعه برداشت. فضایی که او به درستی آن را فهمیده و راز توقف کشور در حوزه‌های مختلف می‌داندش. رییس جمهوری دیپلمات کشور اشاره‌ای هم به مذاکرات داشت مذاکراتی که نوید آن را داد که در ‌‌نهایت منجر به برداشتن کامل تحریم‌ها خواهد شد. مذاکراتی که او امروز تاکید دارد پایه‌های ساختمان تحریم را به لرزه درآورده است. روحانی با لبخند و لحنی آرام همیشگی‌اش از مردم خواست برای ساختن وطن تا پایان راه با او همراه باشند؛ او از راه سخت پیش رو گفت که از ابتدا مردم با او آغاز کرده‌اند و خواست که تا آخر با هم به پایان برسانند. محور‌های سخنان وی را با هم می‌خوانیم:

امروز الحمدلله در همه کالاهای اساسی انبار‌هایمان پر است و مشکل نداریم. برای آینده دور هم خرید انجام شده است. در حالی که در زمان تحویل دولت در یکی از استان‌ها برای بیش از سه روز مصرف گندم نداشتیم.

خزانه خالی کجاست؟

تعبیری است که من یک بار به آن اشاره کردم به عنوان خزانه خالی. خزانه کشور آنجاست که درآمدهای دولت به آنجا منتقل می‌شود. مخارج هم از‌‌ همان جا تامین می‌شود. طبق قانون بودجه می‌بایست ماهانه ۱۷۵۰۰ میلیارد تومان درآمد می‌داشتیم چون طبق قانون بودجه درامد و مخارج ما، ۲۱۰ هزار میلیارد تومان در طول سال بوده که برای یک ماه ۱۷۵۰۰ میلیارد باید تا پایان مرداد در خزانه می‌داشتیم. روزی که شروع کردم یعنی ۱۲ مرداد، موجودی خزانه حدود ۱۲۸۰ میلیارد تومان بود.

قرض گرفتیم، حقوق دادیم

آخر ماه مرداد که می‌بایست حقوق را پرداخت می‌کردیم، موارد ضروری در بخش حقوق می‌بایست ۷۵۰۰ میلیارد تومان پرداخت می‌کردیم. این تنها برای بودجه جاری بود. از این ۷۵۰۰ میلیارد تومان، فقط ۲۸۷۰ میلیارد تومان بیشتر در خزانه نبود. یعنی بیش از ۴۰۶۰ میلیارد تومان می‌بایست برای پرداخت حقوق از بانک قرض می‌گرفتیم. لذا در‌‌ همان ماه مرداد دولت برای پرداخت حقوق تقریبا ۴۶۰۰ میلیارد تومان بدهکار بود و باید تامین می‌کرد. لذا ما با مشکلی به نام عدم تأمین درآمد‌ها روبرو بودیم.

رکود تورمی بی‌سابقه در ۵۰ سال گذشته

در شرایطی دولت را تحویل گرفتیم که تورم بالای ۴۰ درصد بود. این شرایط که این حد رکود و این حد تورم دارد، در تاریخ ۵۰ ساله کشور بی‌سابقه است. به غیر از سال ۵۷ و ۵۸ که شرایط خاصی بر کشور به خاطر انقلاب حاکم بود، در ۵۰ سال گذشته چنین شرایط رکود تورمی بی‌سابقه بوده است.

کاهش یک واحدی روند افزایش ماهانه تورم

در ماه‌های گذشته هر ماه نسبت به ماه قبل تقریبا ۲. ۲ روند صعودی تورم بوده است. در ۲ ماه اخیر روند ۱. ۲ شده و یک واحد کاهش یافته است که خیلی برای ما مهم است. ما در حالی که در پایان ماه مرداد و شهریور تورم نقطه به نقطه ما ۴۳ درصد بوده، در پایان مهرماه تورم نقطه به نقطه ما ۳۶ درصدشده است. و این خبر بسیار خوشی است. از ۴۳ به ۳۶ رسیدیم.

می‌خواهیم تا پایان سال آتی تورم به پایین ۲۵ درصد برسد. البته تا پایان امسال هم با وجود اینکه ماه‌های پایان سال کنترل تورم سخت‌تر می‌شود، قول مسئولان این است که تورم به ۳۵ درصد خواهد بود.

دولت گذشته، پولدار‌ترین و بدهکار‌ترین

اگر بگوییم دولت گذشته حداقل در درآمدهای ارزی نفتی و غیرنفتی پولدار‌ترین دولت بوده…؛ در طول ۸ سال درآمد نفتی ما ۶۰۰ میلیارد دلار بوده که بی‌سابقه است. ضمن اینکه درآمدهای دیگری داشتیم. کشور از نظر درآمد ارزی ۷۵۰ میلیارد درآمد داشته. دولتی که پولدار‌ترین دولت بوده متاسفانه بدهکار‌ترین دولت هم بود. یعنی دولتی که به ما به ارث رسید.

بدهی ۲۰۰ هزار میلیارد تومانی

بدهی دولت به سیستم بانکی در روزی که دولت را تحویل گرفتیم، بیش از ۷۴هزارمیلیارد تومان بوده است. بدهی دولت به صندوق تامین اجتماعی و صندوق بازنشستگی ۶۰ هزار میلیاردتومان بوده است. آمار و ارقامی که بخش‌های مختلف دولت به من دادند، بدهی دولت به پیمانکاران و بخش‌های مختلف و بخش خصوصی حدود ۵۵ هزار میلیارد تومان است. همین سه رقم را کنار هم قرار بدهید، در حدود ۲۰۰ هزار میلیارد تومان می‌شود. ضمن اینکه ارقام دیگری است. بدهی صندوق‌های بازنشستگی نیروهای مسلح رقم‌های عجیب و غریبی به ما گزارش دادند.

تعهدات ۲۱۱ میلیاردی سفرهای استانی

در این هشت سال در سفرهای استانی، تعهداتی که داده شده ۲۱۱ هزار میلیارد تومان است. از این تعهد فقط ۳۲ درصد انجام شده است. ۶۸ درصد باقی مانده برای دولت‌های بعدی. از آنطرف اعتبارات وتسهیلاتی که در سفرهای استانی تعهد شده ۳۰ درصد اجرا شده و ۷۰ درصد باقی مانده است

اولین عامل بزرگ تورم رشد بی‌حساب نقدینگی در جامعه بوده است. در سال ۸۴ نقدینگی ۶۸ هزار میلیارد بود. در پایان دولت چیزی حدود ۴۷۰ و خرده‌ای هزار میلیارد بوده است. یعنی ۷ برابر شده است.

۴۳ هزار میلیارد تومان استقراض مسکن مهر

برای مسکن مهر تاکنون ۴۳ هزار میلیارد از سیستم بانکی کشور استقراض شده است. کل پایه پولی کشور تا کنون ۱۰۰ هزار میلیارد بوده است. از زمان خلق پول تا الان. که از این مقدار، ۴۳ هزار میلیارد تومان برای مسکن مهر است. این یعنی که بخش بزرگ تورم ما از اینجا نشات می‌گیرد. شما وقتی پول پرقدرت را از بانک مرکزی به جامعه می‌آورید. به یک معنا می‌توانیم بگوییم تورمی که مردم ما تحت فشار قرار گرفتند، یک بخش بزرگش مربوط به مسکن مهر است.

 در این صد روز، در دولت سی و پنج تصمیم گرفتیم برای تسهیل در مسائل اقتصادی، بویژه در تولید و صادرات و گمرکات و پیش پرداخت‌هایی که مردم می‌خواهند انجام دهند و گشایش ال‌سی‌ها.

برنامه‌های سال آینده

 سال آینده چند برنامه مدنظر داریم، یکی بحث مرحله دوم یارانه است که در حال طراحی هستیم. دیگری مهار تورم است. می‌خواهیم تا پایان ۹۳ تورم را به زیر ۲۵ درصد برسانیم. در رشد اقتصادی که وضعمان در ۹۱، آمار منهای ۵. ۸ را نشان می‌داد. یعنی اقتصاد ما حدودا ۶ درصد کوچک شد. یعنی سفره مردم حداقل ۶ درصد خالی شد. تلاش می‌کنیم در سال ۹۲ انشاءالله در پایان سال کاری کنیم که این ۵. ۸ انشاءالله به صفر یا حتی درصدی برسد. البته یک درصد را بعید می‌دانم ولی تلاش می‌کنیم به نیم درصد برسد.

سیاست خارجی جزو اولویت‌های دولت بود و اعلام کرده بود. البته این بدان معنا نبود که سیاست‌های فرهنگی و داخلی و… اهمیتش کمتر است. بلکه به خاطر مشکلی که کشور بدان مواجه بود این برای دولت مهم بود. در سطح جهانی متاسفانه دشمنان یک ایران هراسی را به وجود آورده بودند.

خودکفایی تا واردات ۷ میلیون تن گندم

از سال ۱۳۷۹ تا سال ۱۳۸۳، هر سالی در بحث گندم، خرید ما از کشاورز داخلی ۱ میلیون تن اضافه شد. به طور طبیعی خریدمان از خارج کم شد. تا سال ۱۳۸۳ در گندم خودکفا شدیم. در این سال بیش از ۱۱ میلیون تن خرید از کشاورزانمان بود و نیازی به خارج نداشتیم. از سال ۱۳۸۴ به بعد هر سال خرید داخلیمان ۱ میلیون تن کم شده و خریدمان از خارج ۱ میلیون تن اضافه شده تا جایی که امسال ناچاریم بیش از ۷ میلیون تن خریداری کنیم. ۷. ۲ میلیون تن. وقتی داریم با چند قدرت غربی دنیا مبارزه می‌کنیم باید خود را آماده کنیم. متاسفانه عمل ما با شعار ما در دولت گذشته سازگار نبود. ما در دولت گذشته شغل ایجاد کردیم اما برای چینی‌ها و کره شمالی نه برای مدم خودمان.

تشکر از ظریف و وزرا

من اینجا از دکتر ظریف و همه وزرا و مسئولان تشکر و سپاسگزاری می‌کنم. انصافا تلاش مجدانه‌ای کردند. حالا همه وزرا گزارش خواهند داد. در سیاست خارجی قدم‌های بسیار خوبی برداشته شد.

کلید دست مردم است

همه جا کلید دست مردم بوده. حضور و حمایت مردم، اصلا این مردم دنیایی از شور هستند. من بعنوان عضو کوچکی از مردم احساس کوچکی می‌کنم در برابر عظمت و فداکاری مردم. ایستادگی مردم باعث شد این قفل باز شود. اگر حماسه سیاسی مردم که تاکید مقام معظم رهبری بود و آن تدبیر رهبری و حضور مردم در کنار صندوق آرا نبود، ما کلید داشتیم؟ کلید حضور و حمایت مردم است. البته دولت هم به عنوان خادم مردم تلاش می‌کند.

عده‌ای هیزم می‌آورند

هرچه بخواهیم به دست بیاوریم از وحدت و انسجام داخلی می‌توانیم به دست آوریم. با تفرقه و اختلاف نمی‌شود. برخی وقت‌ها آتش دارد خاموش می‌شود عده‌ای هیزم می‌آورند. بعضی انگار از شعله آتش خوششان می‌آید. با انسجام می‌توانیم از پله‌های پیشرفت بالا رفته و به بام برسیم. در هسته‌ای اگر پیشرفت داریم به خاطر هدایت مقام معظم رهبری و حمایت مردم و حضور مردم است. البته کار‌شناسان و دیپلمات‌های ما هم سهم دارد و تلاش می‌کند.

اولین قفل هسته‌ای باز شد

من در بحث هسته‌ای به مردم اطمینان می‌دهم که اولین قفل باز شده است. ما پایه ساختمان تحریم را لرزاندیم. هیچ شک نکنند مردم. اینکه برخی شعار می‌دهند در دنیا به خاطر این است که چاره‌ای ندارند و باید صورتشان را سرخ نگهدارند. با این توافق سیستم بانکی متحول می‌شود. در این توافق امده تحریم جدیدی اعمال نمی‌شود. این یعنی مهار و محدود کردن تحریم. خیلی‌ها تلاش می‌کردند ایران منزوی باشد ولی امروز دشمنان ما منزوی است و ایران از همیشه در صحنه بین المللی فعال‌تر است.

با فضایی که در نیویورک ایجاد شد دیدیم. وزیر خارجه ایتالیا گفت فضای دنیا به سمت رقابت برای تعامل با ایران است. ۱۰-۱۵ متقاضی ملاقات با ایران در نیویورک باقی ماندند چون وقت نبود. حسن روحانی کسی نیست. نماینده ملت ایران مهم است. فرد منتخب ملت ایران برایشان مهم بود. این انتخابات دنیا را تکان داد.

غنی سازی ادامه می‌یابد

در بحث هسته‌ای می‌خواهم به مردم اطمینان دهم که اصول مدنظر مردم و حقوق مردم و چارچوبی که مقام معظم رهبری ترسیم کردند، این اصول تا پایان مورد مراعات خواهد بود. یعنی در کشور حق هسته‌ای ما با قدرت بیشتر و شفافیت بیشتر عملیاتی و اجرایی خواهد شد. حتی بخش غنی سازی که یک بخشی از حقوق ماست ادامه خواهد یافت و هیچوقت غنی سازی متوقف نخواهد شد. این خط قرمز ماست. غنی سازی حق روشن ماست حال هر کس می‌خواهد خوشش بیاید و یا نیاید. برخی NPT را جوری تفسیر می‌کنند. این‌ها حقوقدان هم نیستند جوری تفسیر می‌کنند که از یک سرهنگ بیشتر برمیآید تا حقوقدان.

منشور حقوق شهروندی روی «سایت»

من آن منشور حقوق شهروندی را که به ملت عزیزمان قول داده بودم، امشب پیش نویسش روی سایت قرار گرفت تا مردم و نخبگان نظر دهند. این پیش نویس اولیه را بخش حقوقی تامین کرده است و من گفتم در اختیار مردم قرار دهید تا نظرشان را بدهند. بخصوص حقوقدانان و صاحبان اندیشه. اولین قدم این است که به حقوق یکدیگر احترام بگذاریم.

آرامش فراگیر

یکی از نکات مثبتی که حس می‌کنم بوده است، این است که یک آرامشی بوجود آمده. نه فقط در سکه و دلار و مسکن. اصلا در جامعه و دانشگاه و بازار و مدارس و ورزش احساس آرامش است. در ورزش که ما کاری نکردیم، والیبال و فوتبال ساحلی و فوتبال و… همه جا شور هست و جوانان پیروزی می‌آفرینند. حال یک عده‌ای می‌گویند روحانی مچکریم (خنده) همه باید از ملت عزیزمان متشکر باشیم. ما کار زیادی نکردیم در این ۱۰۰ روز. بخصوص وزیر ورزش که آخری بود و توانستیم از کوچه پرپیچ‌وخم پارلمان عبور دهیم به هرحال.

ما با قوای دیگر باید دست به دست هم دهیم. هم مجلس و هم قوه قضائیه به ما لطف دارند. یکی از افتخارات ما این است که در این دولت یک آرامشی در روابط قوا ایجاد شد. قبلش رفتند تا مرز شکایت از هم در دادگاه. و مردم ما واقعا از اختلاف رنج می‌برند. از اختلاف سودی نمی‌برند. البته این انسجام و وحدت یک عاملش این است که رهبری مقتدر داریم و همه قوا به رهبری احترام می‌گذارند. رهبری هماهنگ کننده قواست اما الحمدلله بین قوا امروز تعامل سازنده است. قبل از دنیا باید تعامل سازنده با خودمان داشته باشیم.

رفتار متفاوت صدا و سیما با دولت

همیشه از رسانه ملی متشکر بودیم اما الان رسانه ملی رفتارش با دولت ما، مثل رفتار با دولت‌های قبلی در ماه‌های آخر است. این البته حق رسانه ملی و سایر رسانه هاست. نقد اتفاقا به نفع ماست. ما مگر معصومیم و خطا نمی‌کنیم؟ نقد اگر سازنده باشد به نفع همه ماست. از نقد رسانه ملی استقبال می‌کنیم. همه باید آستانه تحملمان را بالا ببریم.

همسایگان نگران نباشند

در توافق اخیر هم کل منطقه احساس آرامش و امید می‌کند. کشورهای عربی هم حالا باید همه خوشحال باشند. من فکر نمی‌کنم توافق ژنو… ما برای دوستان و همسایگانمان پیام دادیم. به ضرر هیچ یک از همسایگانمان نیست. برخی فکر می‌کنند ایران به دنبال ساخت بمب نیست. ایران هیچوقت دنبال ساخت سلاح‌های کشتار جمعی و بخصوص سلاح هسته‌ای نبوده. هدف ما پیشرفت و توسعه است.

هجوم مردم به بازار سرمایه

مقام معظم رهبری امسال را سال حماسه سیاسی و اقتصادی لقب دادند. تا الان همه در فضای حماسه سیاسی بودیم. حالا سیاست داخلی یا خارجی. در اقتصادی هم حرکت‌هایی شروع شده اما حماسه از امروز به بعد باید شروع شود چراکه فضا مناسب‌تر شده است. دیروز اگر فضا این بود که فردا و پس فردا تحریم‌های جدید می‌شود، طبق توافق تحریم جدید نخواهد بود. اگر فضا این بود که در سرمایه گذاری‌ها و اشتغال معلوم نیست چه خواهد شد، آینده روشن‌تر شده هم اکنون. خواهید دید توافق با کشورهای خارجی و سرمایه گذاری‌ها بیشتر خواهد شد. اینکه شما می‌بینید در همین چند روز سقف می‌بندند و هجوم می‌آورند بخصوص در پتروشیمی و ماشین سازی که تحریم برداشته شده است. مردم دارند به سمت بازار سرمایه می‌آیند. این هجوم فرصتی برایمان ایجاد می‌کند. همه تلاشمان این است که فضای کسب و کار را بیش از پیش بهبود ببخشیم. من بسیار به آینده کشور امیدوارم.

چرخش همزمان سانتریفیوژ‌ها و اقتصاد

قول داده بودیم در کنار چرخیدن سانتریفیوژ، اقتصاد هم بچرخد و زندگی مردم هم بهتر شود که الحمدلله به این هدف رسیدیم. در همه زمینه‌ها انشاءالله شاهد رونق خواهیم بود.

فرهنگ دولتی نمی‌خواهیم

فرهنگ مظلوم است و سوالش هم افتاد آخر (خنده). فرهنگ دولتی نمی‌خواهیم اما دولت فرهنگی را قطعا می‌خواهیم. سیاست دولت این است که مداخلاتش را در امر فرهنگ به حداقل ممکن برساند. البته برخی جا‌ها مثل آموزش و پرورش و ارشاد و… دولت حضور دارد و وظایفی طبق قانون اساسی برعهده دارد اما در جایی که دخالت دولت ضروری نباشد حتما خودش را کنار می‌کشد.

ممنوع القلم‌ها را سریع القلم کردیم

صاحبان فرهنگ در کشور فرهیختگان و بزرگان ما هستند. خیلی به آن‌ها بی‌اعتمادی بعضی‌ها در بعضی مقاطع انجام دادند. به فیلمسازان و نویسندگان باید اعتماد کنیم. در همین ۱۰۰ روز خیلی کتاب‌ها که ممنوع شده بود، آزاد کردیم. برخی‌ها که ممنوع القلم شده بودند تبدیل کردیم به سریع‌القلم. (خنده) خیلی مقررات دست و پاگیر را هم در بخش فرهنگ و هم در اقتصاد داریم روانسازی می‌کنیم.

زدودن فضای امنیتی از فرهنگ

باید فضای امنیتی را از فرهنگ کنار بزنیم. دولت نظرش این است که هیچ فیلتری بهتر از افکار عمومی مردم نیست. فیلم خوب و هنر خوب. وقتی فیلمی ساختند که مردم نرفتند ببینند و بی‌اعتنا شدند، آن‌ها فکر خود را می‌کنند. من نمی‌گویم در بحث فرهنگی نباید قانون داشته باشیم، اتفاقا باید قانون شفاف داشته باشیم اما مداخلات دولت باید به حداقل برسد. باید به انجمن‌های فرهنگی و صنفی اعتماد کنیم. خود آن‌ها صلاحیتشان از کارمندان دولت که بخواهند دخالت کنند بیشتر است. البته باید با هم تعامل کنیم. باید فضای مناسب برایشان ایجاد کنیم.

آشتی دولت با کار‌شناسان و دانشجویان

این دولت خلاصه دنبال آشتی است با همه. دولت در گذشته با کار‌شناسان فاصله گرفته بودید. دیدید در سازمان مدیریت قفل شد. می‌خواهیم درش را باز کنیم. امروز می‌بینید که دولت با فضای فرهنگی آشتی کرده. دولت می‌خواهد با دانشجویان هم آشتی کند. ما یک فضای رقابتی خوب در فرهنگ باید ایجاد کنیم. مردم ما خواهان کالای خوب فرهنگی هستند. مگر می‌شود مردم کالای خوب نخواهند؟ غذای روح است. نه اینکه به بخش فرهنگ کمک نکنیم، بلکه مداخله نمی‌خواهیم بکنیم.

فضای امنیتی خیلی کمتر شده اما یک سری مسائل هست که زمان لازم خود را می‌طلبد. همین انسجام و وحدت و نزدیک شدن جناح‌ها و تشکل‌ها، در عین رقابت و اختلاف نظر. همه باید کمک کنیم. هدف این باشد که دل‌ها از کینه‌ها شسته شود.

ادیان و اقوام احساس آزادی بیشتری می‌کنند

الان احساسم این است که مذاهب و ادیان و اقوام مختلف احساس آزادی بیشتری می‌کنند. هم روانی است این احساس و هم دولت واقعا مصمم است نسبت به اقوام و مذاهب و ادیان. این داستان حقوق شهروندی یک هدف بزرگش همین است. همه شهروندان ایرانی، هرکه تبعه این کشور است، حتی در خارج باید از حقوق شهروندی برخوردار شود. برای اینکه ایرانی‌ها همه باید احساس کنند زیر یک چتر واحد هویت ایرانی و فرهنگ بلند ایرانی دارند زندگی می‌کنند. همه افتخارکنند به این هویت و فرهنگ ایرانی.

مردم؛ مچکرم

از لحاظ نیروی انسانی و دانشمندان و فرهیختگان بسیار غنی هستیم و هسته‌ای فقط گوشه‌ای از آن است. مردم ما حتما آن صبح را خواهند آفرید. الیس صبح بقریب. مردم در سایت‌ها به بیان زیباشان گفتند روحانی مچکریم. من امشب می‌خواهم بگویم، مردم من از همه شما مچکرم.

اصلاح‌وب بە نقل از روزنامەی شرق