نویسنده:عظیم عثمانیان / بر طبق روال نادرستی که ما مسلمانان در طی سالیان در پیش گرفته ایم
همیشه در در پاره ای از موضوعات و بخش های علوم دین و دستورات اسلامی بسیار سخت گیر و حساس بوده ایم تا آنجا که از محدوده اعتدال خارج گشته ایم،باید بپذیریم که هر افراطی،در هر حوزه ای منجر به تفریط و سهل انگاری در حوزه ای دیگر می گردد که این با اصل میانه روی و اعتدال همه جانبه ی اسلام در تضاد است. برای مثال می توان گفت: توجه بی حد و حصر به فقه و احکام علیرغم اهمیت بسزای این علوم باز هم بیشتر از حد بوده چنانکه می توان نتیجه را در کاستی حاصل در فرامین اجتماعی و شهروندی به عینه مشاهده کرد.با این مقدمه می توان گفت که روال مذکور در سیره و روایت زندگانی شخصی،اجتماعی پیامبر"ص" به عنوان یک الگو (آنچه در میان عوام روایت می شود یا نویسندگان و صاحب نظران بدان می پردازند) نیز مشهود است.
چنان که بخش هایی از زندگانی اجتماعی و مدنی حضرت با جامعه و اخلاق و سلوک آن مهتدی در بین عامه ی مسلمانان چنان غریب مانده که حتی گوششان هم از شنیدن آن محروم مانده چه بماند آنکه به عنوان درسی از اسوه ی جاودان در زندگیشان به کار بندند.
نگارنده در این مقال بر آن است که به چند نمونه از فضایل اخلاقی و تعاملی رسول اکرم "ص" در حوزه ی خانواده و معاشرات زوجی اشاره کند باشد که مفید واقع شود.
آنچه امروزه در پژوهش های مجامع غربی توسط شرق شناسان و به اصطلاح روشنفکران جریان دارد ، حاکی از آن است که اسلام و درصدر آن محمد و آیین هایش موجب پایمال شدن حقوق زنان و عدم احترام و بها به این قشر از جامعه شده اند این ادعا چنان وسعت می یابد که اسلام و منهج آن را زن ستیز جلوه می دهند.
ولی با بررسی نمونه هایی از زندگانی حضرت ختمی مرتبت "ص" و نحوه ی تعامل ایشان با زنان متوجه می شویم که ادعاهای مذکور افتراهایی بیش نبوده که ناشی از شناخت نادرست از اسلام و اعمال غیر اسلامی مسلمانان بوده است.
رسول الله "ص" در خانه
رفتار خانوادگی هر شخص با اعضای خانواده معیار و میزان حقیقی شخصیت،اخلاق پسندیده، کمال ادب،بزرگواری،حسن معاشرت و حاکی از پاکی ، اصل و ریشه ی فکری و اخلاقی اوست. زیرا در منزل و پشت دیوار های آن کسی ناشناس وجود ندارد که بتوان برای او رفتاری ظاهر سازانه ارایه داد .نوع رفتار هرکس با اهل خانه منعکس کننده شخصیت حقیقی او به شمار می رود.حال گذرا چند نمونه از رفتار پیغمبر"ص" با اهل خانه را مرور می کنیم.
از عایشه "رض" سوال شد، رسول خدا "ص" در خانه چگونه رفتاری داشت؟
فرمود: ((کان بشراً من البشر،یفلی ثوبهٌ و یحلب شاتهٌ و یخدم نفسه)){احمد و ترمذی}
((همچون سایر انسان ها با دست خود لباس هایش را شپش زدایی می کرد و گوسفند خود را به دست خویش می دوشید و به خدمت خود بر می خاست))
این نمونه ی تواضع و عدم تکبر و تکلیف مسولیت شخصی خویش بر دیگران است.
همیشه مانند شخصی عادی به کارهای خویش رسیدگی کرده و از ایجاد مشقت برای دیگران و بخصوص زنان بخاطر داشتن مقام نبوت خودداری کرده است و هیچ گاه در انجام کارهای منزل یا اعمال خصوصی اجباری بر زنان ننهاده است.
امروزه این رفتار و خصلت پیامبر "ص" در بین ما پیروانش و خصوصاً بزرگان اقوام و مذهب کمتر مشاهده می گردد که شخص سادگی و خدمت خویش را به عنوان تکلیف بر گردن دیگری نیندازد. و این رفتار ناشایست(تکلیف مسولیت شخص خود به دیگران) که رایج گشته موجب شده تا این افراد در میان نزدیکان خود محبوبیت کافی را نداشته و مهر و سخنشان دیگر نفوذ چندانی نداشته باشد.
از حضرت عمر"رض" روایت است که رسول خدا "ص" فرمودند:((لا تطرونی کما اطرت النصاری ابن مریم))(( در شأن من زیاده روی نکنید چنانکه نصاری در شأن ابن مریم(عیسی) زیاده روی کردند))
هرگاه دخترش فاطمه بر آن حضرت وارد می شد به طرف او بلند شده و او را می بوسید و در کنار خود قرار می داد و هرگاه خود نزد او می رفت دست او را می گرفت و او را می بوسید و در کنار خودش می نشاند.(ابو داود،النسایی و الترمذی)
آیا واقعا ما هم این گونه ایم؟؟ یا به محض اینکه شخصی از میان ما به درجه ای بالا از مقام اجتماعی یا مالی می رسد چنان سردرگم دنیا می شود که جدای از بوسیدن دختر کوچک به یکباره محبت و رسیدگی اهل خانه و همسر را نیز از یاد می برد.
رفتار با همسر
رسول نیکی ها "ص" می فرماید:((الدنیا متاعٌ و خیر متاع الدنیا الزوجه الصالحه)) {صحیح الجامع الصغیر}
((کل دنیا وسیله ی زندگی و رفاه است و بهترین آن زن نیکو کار است))
تعبیر زن به عنوان بهترین در زندگی،نشان از اهمیت والای زن در این دیدگاه این بزرگوار است.
از اخلاق نیکو ،معاشرت پسندیده و محبت بر همسرش مادر مومنان_عایشه ی طیبه بانگ بر می آورد و جهت جلب توجه او را به صیغه (ترخیم) می خواند و خبری شادی آور و مسرت بخش بدو می دهد.
عایشه"رض" گوید: رسول الله "ص" فرمود:((یا عایشٌ هذا جبریل یقرءک السلام))
((ای عایشه جبریل به تو سلام می رساند)) متفق علیه
آری پیامبر امت و صاحب این همه عزت در معاشرت هایش با همسران نرم خو بوده و با شناخت امیال درونی و عاطفی همسران و سعی در توجه بدانها نمونه و الگوی بی نظیری بود.
در تاریخ مسطور است که در روز فتح مکه که شرایط بس حساس بود پیامبر لشکر را در جلوی پیرزنی که دوست خدیجه"رض" بوده متوقف می کند و دمی جویای احوال وی شده و با وی به گفت و گو می پردازد. این نهایت وفاداری به همسر است که پس از مرگ نیز به احترام ، دوستش را اکرام می دارد.
پیغمبر"ص" زن را در جایگاه و منزلتی می نشاند که هر زنی و همسری انتظار دارد و متمایل است به آن مرتبه از محبت _از سوی شوهرش_برسد.
رسول خدا"ص" برخلاف زعم و گمان مستشرقان که به او اتهام کم ارج نهادن به زن را می زنند، زیباترین روش های معاشرت خانوادگی را با همسرانش داشت.
عایشه"رض" می گوید: من و رسول الله"ص"_زمانی که در عادت ماهانه بودم_ در یک ظرف می آشامیدیم بعد از اینکه خود می آشامیدم ظرف را بدو می دادم بوقت آشامیدن درست دهان را برجایی می نهاد که من دهان خود بر آنجا نهاده بودم و با دندان گوشت را گاز می گرفتم و از استخوان می کندم رسول خدا"ص" آنرا از من می گرفت و درست بر جای آن گاز می گرفت که من گاز گرفته بودم.(صحیح مسلم)
رسول رحمت "ص" در چندین جا به وضوح بیان می کند که زنان از جایگاه و مکانت خاص و با ارزش برخوردار هستند این رسول الله"ص" است که در جواب سوال عمرو بن العاص"رض" به او تعلیم می دهد که محبت همسر نزد مرد عاقل،متوازن و کامل نه تنها مایه ی شرمساری و خجالت نیست که حاکی از کمال اوست.
رسول الله"ص" از هر وسیله و فرصتی جهت ایجاد شادی و سرور در دل خانواده استفاده می جست.
داستان یکی از سفرهایش به خارج از مدینه به همراه حضرت عایشه"رض" خود گواهی بر حسن معاشرت رسول"ص" با همسر بوده است.
با مادر مومنان عایشه "رض" مسابقه ی دو می گذارد و اجازه می دهد که مسابقه را از او ببرد و در سفری دیگر مسابقه را از عایشه"رض" برده و خنده کنان می گوید((این به آن)){احمد}
این خود یک بازی لطیف و اوج اهتمام و اهمیت به همسر در عین سختی تحمل مسولیت رهبری و هدایت یک امت است. گذاشتن وقت برای همسر وخانواده و از پیش فرستادن لشکر برای خلوتی خانوادگی تا بدین وسیله فرح و شادی را به قلب همسر بیندازد.
در دورنگاه خود اگر اندکی تامل داشته باشیم متوجه می شویم این نیکو اخلاق در میان سران اقوام و احوال بزرگان کمتر دیده می شود و این نوع رفتار را مایه ی خواری می دانند و در عین حال پیامبری بزرگوار چون محمد"ص" و فرمانده و رهبر لشکر و امت بوده، باعث نمی شود که رفتار نرم و نیکو با همسران را به فراموشی بسپارد.
در یکی از زیباترین و محبت آمیز ترین رفتارهای آن حضرت در ارتباط با همسران که در خاتمه ذکر می شود، بسیار تاثیرگذار و جای بسی تأمل است.
اگر از تاریخ و اوج عشق ورزی و محبت و دوست داشتن بپرسیم به ناگاه نگاهمان معطوف به غرب و فرانسه می گردد که پرنسی در مقابل پرنسسی به نشان نهایت احترام و محبت زانو و قامت خم می کند ولی غافل از این هستیم که در اسوه ی اخلاقی ما و در زندگی پر بار رسول خدا موردی بس زیباتر بوده است.
بخاری می گوید: وقتی از غزوه ی خیبر برگشت و با صفیه"رض" دختر حیی ازدواج کرد عبای به اطراف شتری صفیه کشید بعد در کنار شتر زانو زد و صفیه پای خود را بر زانوی او نهاد تا بر شتر سوار شود این صحنه موثر و دل نشین بر اوج تواضع و محبت آن حضرت نسبت به زنان دلالت دارد آری در حالی که فرمانده ای با این عظمت و پیامبری با این مرتبت بود در این حال به امتش یاد می داد که تواضع در مقابل خانواده و حمایت از وی به هیچ وجه باعث کاهش ارزش اجتماعی و شخصیتی فرد نمی گردد بلکه فرد را سعادتمند تر و خوشبخت تر می نمایاند.
آنچه گفته شد تلنگری بود از حوزه ای از زندگی پر برکت حضرت رسول"ص" که امروزه کمتر بدان پرداخته شده و کمتر مورد عمل واقع می گردد و دوری از این سجایای اخلاقی عرصه را برای تاختن بدخواهان اسلام و جرأت حمله و تهمت باز می گذارد.
امید است که در ربیع الاول گوشه هایی از این زندگانی سراسر خیر که مظلوم واقع شده و کمتر نشر یافته مورد عنایت دوست داران مسلک محمدی واقع گردد.
ثبت دیدگاه