مقایسه بلک فرایدی در ایران با کشورهای خارجی

بلک فرایدی یا همان جمعه سیاه که برخی فروشگاه‌ های داخلی از آن به عنوان جمعه به خرید یاد می‌کنند، به عقیده برخی فرصتی مناسب برای خرید کردن است. اما آیا این تفکر درباره حراج جمعه صحیح است؟

برای بیشتر ما، خرید کردن امری لذت‌بخش است. لذت گشت و گذار در فروشگاه‌های مختلف با یک همراه و یا حتی به تنهایی و دیدن و در نهایت انتخاب کردن کالاهای مورد نیاز، آرامش خوبی به ما می‌دهد. اما در این بین لذت خرید آخر سال از همه خریدها بیشتر است. یکی از دلایل آن، آغاز فروش ویژه به مناسبت نزدیک شدن به سال جدید است.

جمعه سیاه یا حراج جمعه در آمریکا، روز بعد از روز شکرگزاری است و آغاز آیین خرید برای کریسمس محسوب می‌شود. در روزگار کنونی، که انسان‌ها با وجود هر گونه برنامه‌ریزی باز هم احساس می‌کنند وقت کمی برای انجام دادن کارهای خود دارند، امکان خرید از راه دور به لطف وجود فروشگاه‌های اینترنتی یک مزیت محسوب می‌شود. با این حال، با خرید به صورت غیر حضوری، از لذت وصف‌نشدنی خرید سنتی محروم خواهیم شد.

جمعه سیاه با آخرین جمعه ماه نوامبر (یازدهمین ماه میلادی) مصادف می‌شود. بلک فرایدی در واقع مراسمی به منظور خرید برای آماده شدن پیش از فرا رسیدن کریسمس است. در فرهنگ و تقویم اروپا، جمعه یک روز تعطیل نیست، اما اغلب شرکت‌ها در این روز برای کارمندان خود مرخصی رد می‌کنند تا آن‌ها خرید آخر سالشان را انجام بدهند.

طی سال‌های متمادی، بلک فرایدی شلوغ‌ترین روز برای فروشگاه‌های مختلف در آمریکا بوده است. سنت خرید در بلک فرایدی در ابتدا از آمریکای شمالی آغاز شد، اما همانند خیلی از رسم و رسومات جالب دیگر، از محل تولد آن فراتر رفت و به سایر کشورهای جهان رسید. فروشگاه‌ها برای بردن بیشترین استفاده از ۲۴ ساعت آخرین جمعه نوامبر، از حدود ساعت ۴ صبح کارشان را آغاز می‌کنند. جالب است مردم نیز از همان ساعات اولیه به فروشگاه‌ها هجوم می‌آورند. خرید کردن باید تا پیش از انتهای شب پایان یابد.

عبارت بلک فرایدی نخستین مرتبه‌ توسط مجله Factory Management and Maintenance در نوامبر سال ۱۹۵۱ مورد استفاده قرار گرفت و بعد از آن رفته رفته باب شد. بعد از روی بورس آمدن فروشگاه‌های اینترنتی و حتی پیشی گرفتن آن‌ها در امر فروش کالا، آن‌ها نیز به بلک فرایدی وارد شدند.

استفاده از تکنولوژی برای بهبود سبک زندگی امری تحسین شده است، اما نباید سبب فراموشی سنت‌های خوب پیشین شوند. هجوم مردم در بلک فرایدی همواره سبب تشکیل صف‌های طولانی در مقابل فروشگاه‌ها می‌شود. اگرچه انتظار حین خرید اینترنتی امری بی‌معنی است، اما وارد شدن فروشگاه‌های آنلاین به بلک فرایدی سبب شد حین خرید به صورت غیر حضوری و از خانه نیز مجبور به صف ایستادن باشیم! هجوم مردم به منظور استفاده از طرح‌های ویژه فروشگاه‌ها در بلک فرایدی، اغلب سبب کاهش سرعت عملکرد وب سایت‌های فروشگاهی و حتی خارج شدن آن‌ها از دسترس می‌شود.

فلسفه حراج جمعه، اعمال تخفیف‌های باورنکردنی بر روی تمامی محصولات است. این کار هم برای فروشنده و هم برای خریدار سود بسیار زیادی دارد. ایده‌آل‌ترین حالت برای یک فروشنده، خالی شدن انبار و تمامی موجودی با نزدیک شدن به انتهای سال است. پس حین بلک فرایدی می‌توان با وجود کاهش قیمت، به خاطر افزایش میزان فروش، از سود کم هر محصول بازدهی خوبی داشت. همچنین مشتریانی که در آخر سال به خرید کالاهای زیادی نیازمند هستند، می‌توانند تا جای ممکن نیازشان را برطرف کنند.

فروش ویژه در بلک فرایدی

افزایش میزان رقابت بین فروشگاه‌ها در جمعه سیاه سبب خلق مفهومی با عنوان “Doorbuster” است. این عبارت از کلمه “Door” به معنی «درب» و کلمه “Buster” به معنی انفجار یا شکستن ساخته شده است. فروشگاه‌ها، کالاهای بسیار محبوب و دارای درخواست بالا را با عنوان Doorbuster به فروش می‌رسانند. امروز تلویزیون‌های هوشمند، گوشی های هوشمند و انواع گجت های پوشیدنی، کنسول‌ های بازی و دوربین های عکاسی جزو وسایل محبوب بوده و تحت عنوان Doorbuster فروخته می شوند.

فروش این کالاها همیشه خوب بوده و تخفیف قائل شدن برای آن‌ها از نظر اقتصادی توجیه ناپذیر است. با این حال فروشگاه‌ها برای ایجاد رقابت با دیگران و جذب مشتری به این بهانه، بخش کوچکی از موجودی محبوب‌ترین کالاها را گهگاه با تخفیف‌هایی ۵۰ الی ۷۰ درصدی ارائه می‌کنند. شرایطی را در نظر بگیرید که بتوانید به عنوان نمونه، با ۵۰۰ هزار تومان صاحب یک کنسول PS4 سونی شوید! هجوم افراد برای خرید محصولات به ازای قیمت‌های بسیار پایین در برخی موارد سبب شکستن (Buster) درب (Door) فروشگاه‌ها می‌شود!

همین موضوع به شیوه‌ای دیگر در فروشگاه‌های اینترنتی رخ می‌دهد. یعنی هجوم برای خرید کالاهای محبوب حین اعمال تخفیف‌های باورنکردنی، سبب اختلال در وضعیت وب سایت می‌شود. اما همانطور که گفتیم، بیشتر از هجوم بالای کاربران، پایین بودن تعداد کالاهای محبوب دارای تخفیف ویژه سبب عدم توانایی خرید آن‌ها توسط اغلب افراد است. یعنی همیشه پیشنهادهایی شگفت‌آور وجود دارد، اما تعداد محصولات در نظر گرفته شده برای آن‌ها به اندازه‌ای کم است که پیش از تصمیم برای خرید، موجودی به پایان خواهد رسید.

بلک فرایدی در ایران

پیش از همه باید یک واقعیت را تصریح کنیم؛ در فرهنگ ما چیزی تحت عنوان بلک فرایدی معنی ندارد! یعنی نمی‌توانید در آخرین جمعه ماه نوامبر توقع داشته باشید فروشگاه‌ها، محصولاتشان را با قیمت‌هایی پایین‌تر به شما بفروشند. پس در صورت تمایل برای بهره بردن از این فروش ویژه، باید از فروشگاه‌های اینترنتی که برای بلک فرایدی طرح‌های خاصی دارند خرید کنید.

کاربران طی سال‌های گذشته رضایت چندانی از این طرح‌ها نداشته‌اند و اغلب برای دسترسی به وب سایت دچار مشکل شده‌اند. یکی از اصلی‌ترین مشکلات بلک فرایدی و حراج جمعه سیاه در فروشگاه های آنلاین ایران، عدم امکان دسترسی به وب سایت درست از همان ساعات شروع است. این مشکل سال گذشته کاربران زیادی را ناامید کرد و سبب شد بعد از مدتی طولانی رفرش کردن صفحه و عدم توانایی برای مشاهده لیست محصولات، سرانجام از خرید منصرف شوند.

از نظر فنی هیچ محدودیتی وجود ندارد و می‌توان با مدیریت، هر تعدادی از مراجعه‌کنندگان به وب سایت را پوشش داد. سوال اینجاست که چرا یک فروشگاه همچون دیجی کالا که از یک هفته قبل برای فروش ویژه خود در جمعه سیاه تبلیغ می‌کند، باید در همان روز از دسترس خارج شود! آیا نباید طی این هفته به جای تمرکز محض بر روی تبلیغات، بخشی از تمرکز خود را بر روی برطرف کردن محدودیت‌ها و مشکلات فنی قرار داد؟ این موضوعی غیر قابل پیش‌بینی نیست! Doorbuster بخشی جدایی ناپذیر از بلک فرایدی بوده و هر فروشگاهی اعم از فیزیکی یا مجازی می‌داند در جمعه سیاه، با حجم انبوهی از مراجعه‌کنندگان مواجه خواهد شد.

یکی دیگر از اصلی‌ترین گله‌های آن‌ها، تمام شدن بسیار سریع موجودی کالاهای محبوب دارای تخفیف خوب است. همانطور که گفتیم، امروز کالاهای دیجیتال نسبت به بقیه محصولات طرفدار بیشتری دارند. با این حال کمتر فردی مشاهده شده که بتواند گوشی موبایل، دوربین عکاسی و یا کنسول بازی مورد علاقه‌اش را در جمعه سیاه از فروشگاه‌ های آنلاین ایران خریداری کند. به عقیده کاربران، موجودی این محصولات احتمالا عددی دو رقمی است!

همانطور که در بالا به آن اشاره کردیم، اعمال تخفیف به کالاهای دیجیتال فکری اقتصادی نیست، چون فروش این دسته از محصولات همیشه خوب است. اما آیا فروشگاهی که مدعی است هدفش از راه‌اندازی بلک فرایدی، پاسخ دادن به نیاز مشتریان و احترام نهادن به خواسته‌های آن‌ها است، نباید موجودی کالاهای دیجیتال دارای تخفیف خوب را بیشتر کند؟ در اینجا مشخص می‌شود هدف از راه‌اندازی بلک فرایدی، بیش از راضی نگه داشتن کاربران، افزایش سودآوری با فروش کالاهای دارای متقاضی کمتر است.

در بلک فرایدی فروشگاه های آنلاین ایران، تنها محصولاتی دارای تخفیف‌های باورنکردنی هستند که احتمالا آن‌ها را به صورت رایگان نیز خریداری نخواهید کرد! فلسفه حراج جمعه، برآورده کردن نیازهای اساسی به خاطر نزدیک شدن به پایان سال است. حال آنکه بیشتر محصولات دارای تخفیف خوب و مخصوصا موجودی کافی، جزو کالاهای اساسی نیستند. در جمله پیشین، یکی دیگر از مشکلات بلک فرایدی در ایران خودش را نشان داد؛ آیا خرید در اوایل ماه آذر می‌تواند ارتباطی با خرید سال نو داشته باشد؟

در اروپا و آمریکا، آخرین جمعه ماه نوامبر چیزی حدود یک ماه مانده به تعطیلات کریسمس و شروع سال جدید است، در حالی که بلک فرایدی با تعطیلات نوروز ایرانی‌ها ۴ ماه فاصله دارد. خرید در ابتدای ماه آذر را نمی‌توان به خرید نوروزی ارتباط داد. پس جمعه سیاه اساسا با فرهنگ و تقویم ایرانی ارتباطی ندارد.

فلسفه بلک فرایدی، کاهش باورنکردنی قیمت برای ترغیب کردن مشتریان است، حال آنکه برخی کاربران عقیده دارند قیمت‌های تخفیف خورده، تفاوتی با قیمت همان محصول در بازار بیرون ندارد. به عبارت دیگر آن‌ها معتقدند قیمت‌های اصلی حین بلک فرایدی افزایش پیدا کرده و با اعمال تخفیف، به همان قیمت همیشگی برمی‌گردد. این موضوع بیشتر درباره کالاهای دیجیتال یا همان محصولات دارای متقاضی زیاد صدق می‌کند. به ظاهر به قیمت نهایی، تخفیف زیادی اعمال شده است، اما در نهایت محصول را با قیمتی همانند گذشته خریداری خواهید کرد.

نظر شما درباره بلک فرایدی در ایران چیست؟ آیا شما در سال‌های گذشته از این طرح فروشگا‌ه‌های اینرنتی خریده کرده‌اید؟ آیا روال فروش، تنوع کالاها وقیمت محصولات برایتان راضی‌کننده بوده است؟