هوای آلوده با خون ما چه می کند؟

نویسنده : نیره ولدخانی /// این روزها مجددا شاهد آلوده شدن هوای تهران در حد خطر هستیم. آلودگی هوا صدها بلا بر سر سلامتی ما می آورد.

یکی از اثرات مضر آن، مشکلاتی است که برای خون ایجاد می کند، مانند سرطان خون، غلظت خون، لخته شدن خون، افزایش فشار خون و کم خونی. در این مطلب به بررسی این مشکلات می پردازیم.

آلودگی هوا موجب غلیظ شدن خون می شود

دکتر محمدرضا اعتمادی، متخصص خون شناسی و سرطان می گوید:

آلودگی هوا به ویژه در شهرهای صنعتی و بزرگ، از دلایل اصلی بروز مشکلات خونی از جمله بروز سرطان خون است.

افرادی که در محیط هایی با هوای آلوده زندگی می کنند، بسیار بیشتر دچار بیماری هایی نظیر غلظت خون می شوند و بروز حملات قلبی و سکته مغزی در نتیجه این بیماری در آنها بیشتر است.

بررسی های اخیر نشان می دهند که آلودگی هوا در یکی دو دهه اخیر، موجب افزایش موارد غلظت خون به میزان حدود دو برابر شده است.

ابتلا به غلظت خون خطر بیماری هایی نظیر بیماری های قلبی و عروقی و آسیب های مغزی را افزایش می دهد.

فرد مبتلا به غلظت خون بالا، در اغلب موارد فشار خون بالایی دارد و در موارد متعددی دچار خونریزی بینی می شود.

تاری دید، سردردهای غیر عادی، خارش پوستی، بروز مشکلات و ناراحتی های روحی و روانی از مهمترین علائم مرتبط با غلظت خون است.

آلودگی هوا موجب لخته شدن خون می شود

دانشمندان اعلام کردند ذرات ریز آلودگی هوا که کوچکتر از یک دهم قطر تار موی انسان هستند می توانند موجب لخته شدن خون شوند. این یافته دانشمندان را در توضیح اینکه چگونه آلودگی هوا موجب سکته قلبی و مغزی می شود، یاری می دهد.

تحقیقات در مورد آلودگی هوا نشان داده است که آلودگی ناشی از دود اگزوز خودروها و همچنین کارخانه های زغال سوز، خطر بروز سکته های قلبی و مغزی مهلک را افزایش می دهد.

اما محققان هنوز کشف نکرده اند که در واقع چگونه این ذرات میکروسکوپی انسان را از پا در می آورد.

دکتر گوکان موتلو از دانشگاه نورث وسترن شیکاگو که تاثیرات آلودگی هوا را بر موش ها مطالعه کرده است، گفت: اکنون می دانیم چگونه التهاب ریه ناشی از آلودگی هوا منجر به مرگ ناشی از بیماری قلبی می شود.

ریه های ملتهب از آلودگی، اینترلوکین 6 که یک ترکیب سیستم ایمنی است و موجب التهاب می شود را ترشح می کنند و نشان داده شده است که این امر احتمالا خون بیشتری را به لخته تبدیل می کند.

مطالعه ای نشان می داد استنشاق دود دیزل در توانایی بازمانده های سکته قلبی برای بازکردن لخته های خونی تداخل ایجاد می کند.

موتلو دو سال پیش در حین مطالعه تاثیرات آلودگی هوا بر نارسایی قلبی موش ها به شواهدی درباره مساله لخته شدن خون در آنها دست یافت. بر اساس آن تحقیقات، موش هایی که در معرض آلودگی هوا قرار داشتند، خون ریزی بسیار کمتری داشتند.

آلودگی هوا با محلول نمک ترکیب شده و به ریه موش ها تزریق شد. موش های قرار گرفته در معرض آلودگی هوا، تنها 24 ساعت پس از این تزریق، 15 برابر افزایش اینترلوکین- 6 داشتند. این چارچوب زمانی مهم است چراکه برخی مطالعات نشان داده اند افزایش آلودگی هوا می تواند خطر سکته قلبی را طی 24 ساعت افزایش دهد.

به گفته موتلو و دکتر اسکات بودینگر می توان با سرکوب سلول های ایمنی ریه موسوم به ماکروفاژها که به مواد خارجی حمله کرده و اینترلوکین- 6 ترشح می کنند، مانع از لخته شدن خون شد.

موش هایی که پاسخ های سیستم ایمنی آنها سرکوب شده بود، دچار افزایش لخته های خونی نشدند. این امر حاکی از آن است که اینترلوکین۶ یک نیروی محرک است.

اغلب افراد می دانند میزان زیاد آلودگی هوا می تواند موجب بیماری ریوی از جمله وخیم شدن آسم شود. این امر در بیماران مبتلا به عروق کرونر و یا نارسایی قلبی مشخص نشده است.

آلودگی هوا موجب افزایش فشار خون می شود

نتایج یک مطالعه نشان می دهد که تنفس هوای آلوده همچون چاقی موجب افزایش فشار خون می شود.

سازمان جهانی بهداشت هشدار داده است که آلودگی هوا در حال 'از بین بردن سلامت انسان' است و فعالان محیط زیست نیز دودهای دیزلی را بزرگ ترین فاجعه بهداشت عمومی توصیف کرده اند.

در این مطالعه که به ریاست محققان دانشگاه دوسلدورف المان انجام شد، اثرات آلودگی هوا و سر و صدای ترافیک بر ۴۱ هزار نفر در پنج کشور اسپانیا، آلمان، نروژ، سوئد و دانمارک برای ۹ سال بررسی شد.

هیچ یک از این افراد در آغاز تحقیق پرفشاری خون نداشتند، اما در طول اجرای این مطالعه، بیش از شش هزار و ۲۰۰ نفر اعلام کردند که به این بیماری مبتلا شده اند و یا شروع به مصرف دارو برای پایین آوردن فشار خون شان کرده اند.

محققان با بررسی وضعیت شرکت کنندگان در مطالعه، متوجه شدند احتمال ابتلا به فشار خون بالا در افرادی که در آلوده ترین قسمت های یک شهر زندگی می کردند، در مقایسه با افرادی که در مناطق کمتر آلوده ساکن بودند، بیشتر است.

به گفته محققان، این خطر همانند این است که فردی با شاخص عادی توده بدنی دچار اضافه وزن شود.

علاوه بر این، سر و صدای ناشی از ترافیک عامل دیگری برای ابتلا به فشار خون بالا است. به گفته محققان سر و صدای ناشی از ترافیک و آلودگی هوا هر یک به طور مستقل با پرفشاری خون ارتباط دارد و احتمال دارد هر یک از این دو عامل به صورت متفاوت بر بدن تاثیر بگذارند.

به عبارت دیگر، ممکن است تاثیر آلودگی هوا بر قلب و رگ های خونی و از طریق ایجاد التهاب و مختل کردن سیستم عصبی باشد، اما سر و صدا به سیستم های عصبی و هورمونی آسیب بزند.

آلودگی هوا باعث کم خونی می شود

دکتر خدیجه رحمانی، متخصص تغذیه گفت:

امروزه کم خونی به عنوان یک معضل به ویژه در خانم ها مطرح است. از طرفی آلودگی های تهران علاوه بر اینکه در کم خونی تاثیر گذار است، باعث ایجاد سرطان خون و دیگر سرطان ها نیز می شود. به همین دلیل حداقل با رعایت نکات تغذیه ای می توانیم سلامتی خود را تضمین کنیم.

رایج ترین آسیبی که آلودگی هوا ایجاد می کند آلودگی خون است که ترکیبات سرطان زا در انسان به وجود می آورد.

آزبست و بنزن موجود در هوا در کم خونی بسیار تاثیر گذار است، بنابراین اگر اصول تغذیه ای برای جلوگیری از آلودگی رعایت نشود زمینه ابتلا به سرطان خون افزایش می یابد.

همچنین آلودگی ها زمینه ابتلا به بیماری ریه، ریچه های تنفسی و… را فراهم می کند.

پوست به عنوان سیستم ایمنی بدن نقش مهمی در جلوگیری از تاثیر آلودگی ها دارد به همین دلیل تغذیه مناسب، مانع از جذب مواد آلوده به بدن می شود و دستگاه های دیگر بدن نیز در این شرایط سالم تر خواهند بود.

افزایش مصرف آب، سبزیجات و میوه در رفع آلودگی بسیار مهم است. به عنوان مثال در شرایط عادی اگر یک وعده سالاد و سبزی مصرف می شد، می توان این میزان را به دو برابر افزایش داد.

آلودگی هوا میزان رادیکال های آزاد را بالا می برد که مصرف آنتی اکسیدان ها این رادیکال ها را مهار می کند. سبزیجات هر چقدر رنگین تر باشند میزان آنتی اکسیدان بیشتری دارند. به همین مصرف این مواد غذایی برای بدن بسیار مفید است.

از آنجایی که ریه و دریچه های تنفسی بیشتر در معرض آلودگی قرار دارند، وجود آنتی اکسیدان ها بسیار مفید است. ویتامین ث، ای و بتاکاروتن (سبزی جات پررنگ) از آنتی اکسیدان ها هستند.