کبد چرب و توصیه‌های درمانی

نویسنده : مریم مرادیان نیری / بیماری کبد چرب غیرالکلی عارضه‌ای است که در آن چربی اضافی در کبد جمع می‌شود. این بیماری رو به افزایش بوده و در حال حاضر افراد زیادی با آن درگیر هستند.

بیماری کبد چرب معمولاً علامتی ندارد و اغلب تصادفاً در تست‌های تصویری (مثلاً سونوگرافی شکم، سی‌تی‌اسکن و یا ام آر آی شکم) شناسایی می‌شود. در واقع یک کبد چرب ممکن است در یک تست تصویری، به عنوان بخشی از بررسی آزمایش خون غیرنرمال کبد، تشخیص داده شود.
بیماری کبد چرب غیرالکلی ارتباط بسیار نزدیکی با دیابت و چاقی دارد. ضمناً این بیماری با افزایش ریسک بیماری‌های قلبی و عروقی مرتبط است.

عبارت‌های مرتبط با کبد چرب

عبارت‌های پزشکی زیادی در ارتباط با بیماری کبد چرب وجود دارد و این می‌تواند گیج‌کننده باشد. عبارت اصلی «بیماری کبد چرب غیرالکلی» به کبد چربی گفته می‌شود که به مصرف الکل ربطی ندارد. بیماری کبد چرب غیرالکلی به دو گروه تقسیم می‌شود:
. بیماری کبد چرب غیرالکلی که به نام کبد چرب ساده نیز معروف است (NAFL)
. استئاتوهپاتیت غیرالکلی (NASH)
 

چرا نوع بیماری کبد چرب مهم است؟

تشخیص بیماری کبد چرب از استئاتوهپاتیت غیرالکلی اهمیت دارد. چرا؟ زیرا بیشتر افراد فقط دچار بیماری کبد چرب هستند که منجر به بیماری ِ خود کبد نمی‌شود، در حالی که افرادی که دچار استئاتوهپاتیت غیرالکلی هستند، سلول‌های کبدشان آسیب‌دیده و ملتهب است. این اتفاق، ریسک پیشرفت عارضه و ایجاد عوارض جدی‌تر مانند فیبروز کبد، سیروز و سرطان کبد را افزایش می‌دهد. انتظار می‌رود سیروز مرتبط با استئاتوهپاتیت غیرالکلی، اولین دلیل نیاز به پیوند کبد طی یک سال آینده باشد.
خوشبختانه بیشتر افراد دچار بیماری کبد چرب غیرالکلی هستند و نه استئاتوهپاتیت غیرالکلی. برای اینکه معلوم شود فرد بیمار دچار صرفاً کبد چرب است یا استئاتوهپاتیت غیرالکلی، نیاز به نمونه‌برداری یا بیوپسی کبد می‌باشد.
دانشمندان به دنبال پیدا کردن راهی غیرتهاجمی برای شناسایی این که چه کسی بیشتر در معرض فیبروز قرار دارد و باید بیوپسی کبد شوند هستند. رویکردهای ممکن شامل بیومارکرها و سیستم‌های امتیازدهی بر اساس آزمایش خون می‌باشد. راه دیگر نیز الاستوگرافی است؛ تکنولوژی‌ای که در آن از امواج صوتی برای تخمین فیبروز بر اساس سفتی و قابلیت ارتجاعی کبد استفاده می‌شود.
 

حفظ سلامت کبد

اگر تشخیص داده شد که بیماری کبد چرب دارید، باید تا جایی که ممکن است کبدتان را سالم نگه دارید و از هر چیزی که به کبدتان آسیب می‌زند پرهیز کنید. کارهای مهمی که باید انجام دهید:

. مطمئن شوید که هیچ‌کدام از داروهای شیمیایی، گیاهی و مکمل‌هایی که مصرف می‌کنید برای کبدتان سمی نیستند. خوب است بدانید حتی استامینوفن که عنصری در تایلنول و برخی از داروهای سرماخوردگی است، هم می‌تواند در صورت مصرف زیاد و طولانی‌مدت برای کبد مضر باشد، خصوصاً اگر بیماری کبد داشته باشید و الکل بنوشید.

. برای محافظت از خود در برابر ویروس‌های کبدی هپاتیت A و B، واکسن بزنید.

. سایر بیماری‌هایتان را که ممکن است بر کبدتان اثر بگذارند کنترل کرده و در صورتی که احتمال می‌دهید مشکل پنهان دیگری دارید که می‌تواند مرتبط با کبد چربتان باشد حتماً در این مورد با پزشکتان مشورت کنید.

. اگر در حال حاضر سیروز دارید، به طور مرتب از جهت سرطان کبد چکاپ شوید.

. نیازی به توضیح نیست که مصرف الکل باید کاملا قطع شود.

دارودرمانی کبد چرب

متأسفانه داروی خاصی برای بیماری کبد چرب وجود ندارد که سازمان غذا و داروی آمریکا آن را تائید کرده باشد. تاکنون، دو تا از بهترین داروهایی که انجمن مطالعات بیماری‌های کبد آمریکا آن‌ها را تائید کرده‌اند و در صورت استئاتوهپاتیت غیرالکلی ِ ثابت شده توسط بیوپسی می‌توان آن‌ها را مصرف کرد، ویتامین E (یک آنتی‌اکسیدان) و پیوگلیتازون (دارویی برای درمان دیابت) هستند؛ اما این داروها در همه‌ی موارد این بیماری مؤثر نیستند و در مورد عوارض جانبی و ایمنی این داروها نگرانی‌ها و هشدارهایی وجود دارد.
اگر شما مبتلا به استئاتوهپاتیت غیرالکلی هستید، در مورد این که آیا این درمان‌ها برای شما مناسب هستند یا نه باید حتماً از پزشکتان نظر بخواهید.
 

مؤثرترین راه درمان بیماری کبد چرب: تغییر سبک زندگی

خوشبختانه مؤثرترین راه درمان کبد چرب که تاکنون شناخته شده، شامل دارودرمانی نمی‌شود بلکه تغییر سبک زندگی است. البته ایجاد تغییرات لازم در سبک زندگی و حفظ و تداوم آن‌ها برای خیلی از افراد سخت است:

. وزن کم کنید
کاهش وزن ِ تقریباً ۵ درصد از وزن بدنتان می‌تواند برای بهبود نتیجه‌ی آزمایشات کبد و کاهش چربی آن کافی باشد. از دست دادن ۷ تا ۱۰ درصد از وزن بدن ظاهراً می‌تواند از التهاب و آسیب سلول‌های کبد کم کرده و حتی می‌تواند برخی از آسیب‌های ناشی از فیبروز را جبران نماید. هدف خود را روی کاهش وزن نیم تا یک کیلوگرم در هفته بگذارید زیرا کاهش وزن سریع می‌تواند التهاب و فیبروز را تشدید کند. در صورتی که برای کاهش وزن مشکل دارید و سلامتی‌تان در خطر است، ممکن است با مشورت پزشکتان تصمیم به عمل جراحی لاغری بگیرید.

. ورزش هوازی انجام دهید
مطالعات نشان می‌دهند ورزش‌های هوازی می‌توانند از چربی کبد کم کنند و با افزایش شدت تمرین، التهاب کبد نیز کاهش می‌یابد.

. تغذیه خوب و سالم داشته باشید
برخی پژوهش‌ها نشان داده‌اند رژیم غذایی مدیترانه‌ای نیز می‌تواند چربی کبد را کاهش دهد. این برنامه‌ی غذایی متکی بر میوه‌ها، سبزی‌ها، غلات کامل، بنشن و حبوبات، مغزها و دانه‌ها، جایگزین کردن کره با روغن زیتون یا روغن کانولا، محدود کردن مصرف گوشت قرمز، و بیشتر ماهی و مرغ کم‌چرب مصرف کردن است.

. قهوه بنوشید؛ ممکن است مفید باشد
برخی مطالعات نشان داده‌اند بیمارانی که بیماری کبد چرب غیرالکلی داشته‌اند و دو فنجان قهوه در روز می‌نوشیدند، احتمال فیبروز را کاهش داده بودند؛ اما عوارض جانبی مصرف مداوم قهوه را نیز باید در نظر داشت.

هرچند ایجاد این تغییرات سالم در سبک زندگی و کاهش وزن می‌تواند دشوار باشد، اما مزایای آن ارزش تلاش را دارد. پس تمام سعی خود را بکنید! و یادتان باشد بزرگ‌ترین خطر برای افرادی که کبد چرب دارند، بیماری قلبی است. این تغییرات در سبک زندگی نه تنها سلامت کبدتان را بهتر می‌کنند، بلکه به سلامت قلبتان نیز کمک زیادی می‌کنند