کـم خـونـی

گردآورنده : یسری کریمی

خون از مایع سفید رنگی به نام پلاسما و رشته های فیبرین و گلبول قرمز و سفید و پلاکت تشکیل شده است.خود پلاسما شامل: آب املاح معدنی پروتیین چربی کربوهیدرات ها هورمونها آنزیم ها آنتی بادی گازها و مواد دفعی است و در تنظیم درجه حرارت و ثابت نگه داشتن PHخون شرکت دارد.
گلبول قرمز نیز شکلی شبیه سکه دارد و مهم ترین ماده ای که در ساختمان آن به کار رفته است هموگلوبین است که یک نوع پروتیین میباشد که در ترکیب آن یون آهن نقش مهی دارد.
کم شدن گلبول قرمز یا هموگلوبین را ((آنمی)) و افزایش آن را ((پلی سیتمی))گویند.
انواع مختلفی از کم خونی وجود دارد که بر حسب عوامل ایجاد کننده مثل:کمبود آهن ویتامین B12 ویتامین C از دست دادن خون در اثر بعضی خونریزی ها و بیماریهای مزمن و مصرف زیاد بعضی از داروها و عوارضی مثل سرطان و بیماری های کلیوی ایجاد میشود.

تعداد گلبول های قرمز به تعداد۴ونیم تا ۵میلیون در میلی لیتر مکعب خون است.که این مقدار در خانم ها کمی کاهش یافته است.عمر گلبولهای قرمز ۱۲۰روز است و بعد از این مدت از بین میروند و آهن آنها مجددا در ساختمان گلبول دیگری به کار میرود.هنگام خون ریزی به هر علتی که باشد بدن مقداری آهن از دست میدهد که باید این مقدار آهن را از طریق مواد غذایی حاوی آهن و یا قرصهای آهن جبران شود.در هنگام حاملگی نیز جنین برای خون سازی نیاز به آهن بدن مادر دارد که در این دوران نیز باید مادر غذاهای آهن دار مصرف نماید.برای اینکه آهن با هموگلوبین ترکیب شود وجود ویتامین B12 لازم است و این ویتامین از طریق غذاهایی که حاوی این ویتامین هستند به بدن ما میرسد و در معده جذب میشود حال اگر شخصی معده اش آسیب دیده باشد (مثلا زخم معده داشته باشد) توانایی جذب این ویتامین را ندارد و فرد مبتلا به کم خونی مزمن میشود.
گاهی کمبود آهن باعث نوعی کم خونی یه نام مگالوبلاست میشود که در این نوع کم خونی اندازه گلبول های قرمز برگتر از اندازه طبیعی است.این نوع کم خونی خیلی شبیه به آنمی بوجود آمده در اثر مصرف بعضی داروها مانند داروهای ضد سرطان است.

از بیماریهی دیگری که میتوانند باعث کم خونی شوند میتوان به موارد زیر اشاره نمود :
۱.بیماری مغز استخوان:مثل مالتیپل میلوما و لنفوما و بیماری و عوازض غدد لنفاوی و آنمی در اثر همولیز گلبول قرمز.
۲.عوارض سیستم ایمنی
۳.مصرف زیاد بعضی از انواع آنتی بیوتیکها که باعث کم خونی همراه با زردی پوست و بزرگی طحال خواهد بود.
۴.بیماری ژنتیکی گلبولهای داسی شکل که در این نوع بیماری گلبولها شکل غیر عادی و شبیه هلال ماه دارند و بیشتر در مردمان آفریقا و عربستان که پوست تیره دارند شایع است و این نوع گلبول ها توانایی حمل اکسیژن کافی را ندارند و نرسیدن خون و اکسیژن باعث ایجاد درد در اندامها میشود که مهمترین راه تشخیص این نوع بیماری است.
۵.تالاسمی :بیماری ارثی که با نقص هموگلوبین همراه است.
۶.انمی در اثر کمنبود آهن که بیشتر در خانم ها شایع است.

علایم کم خونی:
رنگ پریدگی_خستگی_ضعف جسمانی_ایجاد زخم و شکاف بر روی زبان_کم شدن اشتها بخصوص در بچه ها.
تزریق خون سالم برای یک درمان وسیع و طولانی لازم است. علایم این بیماری در طول اولین و دومین سال تولد مشخص میشود با علایمی چون رنگ پریدگی بی اشتهایی کمی رشد بزرگی مختصر طحال و کبد و نازکی استخوان ها و شکنندگی آنها.
همانطر که گفتیم  کم خونی در اثر بزرگی گلبولهای قرمزهم بوجود میاید که در اثر نقص در جذب ویتامین B12 و اسید فولیک یا کمبود ویتامینCمیباشد و علایم آن شامل:
اسهال_کم شدن حس در دست و پا_کم شدن اشتها_رنگ پریدگی زیاد_خستگی_سردرد زیاد میباشد.
گاهی گلبولهای سفید گلبولهای قرمز را بیگانه تلقی کرده و باعث همولیز آن میشود.یا گاهی ممکن است بعضی داروها سیستم ایمنی را وادار کنند که گلبول قرمز را همولیز کند.این داروها شامل:پنی سیلین_سفالوسپورین_لودوپا(داروی ضد پارکینسون)_متیل دوپا(داروی ضد فشار خون)_داروهای ضد مالاریا_سولفانامیدها_آسپیرین_و داروهای ضد درد غیر استروییدی.

علایم این نوع کم خونی:
ادرار تیره_بزرگ شدن طحال_زیاد شدن سرعت ضربان قلب_خستگی و رنگ پریدگی متمایل به زردی_کم شدن مقاومت بدن در برابر بیماری های عفونی است.

———————————————————————————–
منبع:medical information تالیف دکتر علی خاقانی