گرد آورنده:سهیلا سعیدیانی / یک روز از زندگی کودک کامل نخواهد بود،مگر اینکه نفوذ تلویزیون را در آن بگنجانیم.کودکان تماشای تلویزیون را به مطالعه، ورزش کردن ویا صحبت کردن ترجیح می دهند.برای تبلیغات چی ها ،کودکان شنوندگان کاملی به حساب می آیند،کودکان پیشنهادات را بدون کمترین سؤال می پذیرندوتبلیغات را باور می کنند.
بعضی از والدین این واقعیت را که تلویزیون کودکان را سرگرم می کند وآنها را از ایجاد سروصدا ودردسر دور می سازد،می پسندند وبعضی دیگر تلویزیون را بد می دانند چرا که در اتاق نشیمن خانه ی خودشان خشونت وزورگویی را به فرزندانشان می آموزد.!
گروهی تلویزیون را خوب می دانند وعقیده دارند بالاخره کودک به صورت نمایشی هم که شده باید با تراژدی بشریت آشنا شود. وعده ای هم تلویزیون را در زندگی کودک بی تأثیر می دانند.!
با توجه به اینکه کودکان در طول روز بغیر از خواب ،بیشتر از هر کار دیگری تلویزیون تماشا می کنند،واقعیت به این صورت است که ما والدین ،کودکان خود را در بیشترین ساعات روز به (پرستار بچه ای الکترونیکی )سپرده ایم. این پرستار بچه ،به کودکان ما راه حل می دهد ،آنها را سرگرم می کند ومغز آنها را به میل خود کنترل می نماید.وبالاخره کودک ما را در دنیایی که با دنیای ما شباهتی ندارد ،پرورش می دهد.
بدون شک بعضی از برنامه های تلویزیون در قالب برنامه های تفریحی وسرگرمی وآموزشی، مهربانی ومحبت واخلاق را آموزش می دهند،اما نکته ی ظریف ونگران کننده این است که تلویزیون خلاقیت را از کودک می گیرد. فعالیت مغزی تماشاگر تلویزیون در مقابل تلویزیون به صفر می رسد.در هنگام مطالعه قدرت تخیل به کار می افتد اما در برابر تلویزیون تماشاگر موجودی بی اراده است که تلویزیون هر تصویری را بخواهد به او نشان می دهدودر جهت خلاف خلاقیت گام بر می دارد.
به نظر می رسد راه حل منطقی نداشتن دستگاه تلویزیون است،تا کودکان به همراه سایر اعضای خانواده به کارهای دیگری مانند کتاب خواندن ، نوشتن ، گفتگو با یکدیگر وبازی و ورزش بپردازند. وبه عبارت دیگر با فعالیت وخلاقیت ، علایق واستعدادهای خود را گسترش دهند.
اما این یک روش افراطی است ، پس بهتر است راه حل هایی را به کار ببریم شاید بتوانیم بهره وری از تلویزیون را به حداکثر برسانیم ومیزان ضرر وزیان آن را به حداقل کاهش دهیم.
۱ـ تماشای تلویزیون را محدود کنید.
بعضی از کودکان ،از لحظه ای که وارد منزل می شوند تا زمانی که به اجبار می خوابند ،از پای تلویزیون تکان نمی خورند.آنها فرصتی برای شام خوردن ،انجام تکالیف وحتی سلام کردن به اعضای خانواده را ندارند.بعضی از والدین برای ساکت کردن کودکان ،کاملاٌ به این موضوع بی توجهند واین برنامه را ولو با دلخوری پذیرا هستند.
اما نتیجه بسیار وخیم است ،کودکان دچار افت تحصیلی می شوند،ورزش وفعالیت بدنی کمتری خواهند داشت دچار چاقی وافزایش وزن می شوند و…
پس بهتر است ساعات دیدن تلویزیون با هماهنگی والدین وکودکان محدود شود. به طور کلی کودکان پیش دبستانی (به طور مستمر) نیم ساعت وکودکان دبستانی یک الی دو ساعت ،می توانند برنامه ی تلویزیونی را تماشا کنند.بهتر است والدین به بچه ها اجازه دهند برنامه ی مورد علاقه ی خود را با نظارت آنها انتخاب وتماشا کنند وفقط برای دیدن همان برنامه ی خاص تلویزیون روشن شود.به یاد داشته باشیم که دفعات دیدن تلویزیون وتعداد برنامه هایی که کودک در طول روز می خواهد ببیند را نیز باید محدود کنیم ودر روزهای تعطیل دفعات بیشتری را برای آنها در نظر بگیریم وساعاتی را که تلویزیون خاموش است به بازی کردن در هوای آزاد ،انجام تکالیف مدرسه ،بازیهای فکری وانجام وظایف محول شده به کودک در منزل سپری کنیم .
در هنگام مطالعه کردن وهمچنین موقع غذا خوردن هم تلویزیون را خاموش کنید.در حضور کودکان فیلم های خشونت آمیز را نگاه نکنید وبه طور کلی اجازه ی دیدن برنامه های نامناسب را به کودکان ندهید.در مورد بچه های کوچکتر که تفاوت بین فیلم ویدیوئی وتلویزیون را تشخیص نمی دهند ،کنترل راحت تر است،میتوانید یک فیلم مناسب را برای او در نظر بگیرید وچند بار برای او تکرار کنید.در مورد کودکان بزرگتر فقط اجازه ی دیدن کانالهای مناسب خودشان را بدهید،آنهم با نظارت دقیق ودر ساعاتی محدود.
زمانی که شما برای کودک توضیح می دهید که این فیلم ها وبرنامه ها برای او مناسب نیست ودیدنش ممنوع است کودک حتی اگر مخفیانه هم آن برنامه را نگاه کند ،چون ذهنش حاوی این پیام است که شما با این برنامه مخالف هستید ، آسیب کمتری می بیند. گاهی اوقات بچه ها اعتراض می کنند که به عنوان مثال (همه این برنامه را می بینند چرا من نبینم) ، اما شما تسلیم نشوید، اگر برنامه را مناسب نمی دانید برای او توضیح دهید که حتی اگر خانواده ی دوستان وآشنایان هم آن برنامه را می بینند ،خانواده ی ما این برنامه را مناسب نمی داند واجازه ی دیدن آن را نمی دهد.در چنین مواردی حتی اگر کودک در خانه ی دیگری این برنامه ی ممنوعه را ببیند ،در درون خود این پیام شما را همراه دارد ومی داند که مورد تأیید شما نیست.
وبالاخره به یاد داشته باشیم که تلویزیون را در اتاق کودک قرار ندهیم ،چون به طور کلی از کنترل ما خارج می شود وبرنامه ی خواب وبیداری کودک را به هم می ریزد.
۲ـ به همراه کودک خود تلویزیون تماشا کنید.
بهترین روش برای تشخیص برنامه های سالم از غیر سالم تلویزیون،آن است که به همراه فرزندتان برنامه ها را تماشا کنید. به او یاد بدهید که با نظر انتقادی برنامه ها را نگاه کند.در مورد تصاویر واتفاقات برنامه ها وفیلم ها برای او توضیح دهید که این تصاویر چقدر به واقعیت دور یا نزدیک هستند.از برنامه های تلویزیونی برای افزایش اطلاعات تاریخی، جغرافیایی وبه طور کلی اطلاعات عمومی کودکان استفاده کنید.یعنی با سؤال وجواب کردن در هنگام تماشای تلویزیون سعی در بکار گیری مغز کودک داشته باشید.به کودک اجازه دهید که در هنگام تماشای تلویزیون احساسات خود را بیان کند تا شما هم بهتر بتوانید احساسات ودریافت های او را توضیح دهید.
اگر صحنه ای خشونت آمیز یا نامناسب پخش شد یا کانال را عوض کنید ویا به طور منطقی آن را توضیح دهید ،خشونت را هیچگاه تأیید نکنید .دیدن تلویزیون را فقط سرگرم کننده تلقی نکنید ،بلکه روی نکات اخلاقی وسازنده ی برنامه ها تأکید کنید. با توضیح تفاوت برنامه های دنیای مجازی ودنیای واقعی وهمچنین توضیح وتفسیر اهداف واقعی سازندگان برنامه ها وآگهی های تجارتی ، کودک خود را در مقابل پیام های برنامه های تلویزیونی واکسینه کنید.
با والدین دوستان کودکتان تماس بگیرید وسعی کنید برنامه ای هماهنگ ومناسب را برای کودکان برگزینید ،چرا که گاهی کودک تحت تأثیر گروه همسالان متمایل به تماشای بعضی از برنامه های نامناسب می شود.اگر برنامه ای را که برای کودکان پخش می شود مناسب نمی دانید ،به شبکه های تلویزیونی نامه بنویسید یا تلفن کنید ونظر خود را بگویید شاید هزاران نفر دیگر مانند شما فکر کنند وشما بتوانید تأثیر گذار باشید.
ودر آخر به این نکات توجه کنید:
الف ـ کودکان دارای انرژی نهفته ای هستند که بهتر است در هوای آزاد وحتی الامکان در حیاط منزل خودتان ویا در پارک بازی نزدیک منزل وجلوی چشمان خودتان این انرژی را تخلیه کنند وگرنه یا کودک پرخاشگر می شود ویا سعی می کند از طریق فیلم های هیجانی ،این انرژی را تخلیه کند .برای بودن با کودک وقت بگذارید قبل از اینکه آنها بزرگ شوند وشما لذت با آنها بودن را از دست بدهید.
ب ـ مواظب باشید که کودکان از طریق ویدئو کلوپ ها برنامه ها وفیلم هایی را که مناسب سن آن ها نیست به دست نیاورند.می توانید خیلی دوستانه با مسئولین این مکان ها هماهنگ کنید که فیلم های مناسب را در اختیار کودکانتان قرار دهند وبدانید دوستانه عمل کردن چه در برخورد با کودک وچه در برخورد با دیگران بهترین راه حل است.
ج ـ اگر دوربین فیلم برداری در اختیار دارید به کودک خود اجازه دهید که فیلم بسازد وتجربه ی فیلم سازی وفیلم برداری را از نزدیک داشته با شد ،تا خود مرز بین واقعیت وفیلم را دریابد.
د ـ تلویزیون را مهم جلوه ندهید .! زمانی که کودک را تهدید می کنید که اگر فلان کار را انجام ندهد به او اجازه ی تماشای تلویزیون را نمی دهید ،در واقع اهمیت تلویزیون را تأیید کرده اید وکودک برای به دست آوردن این پاداش مهم تلاش می کند.
ودر آخر باید توجه داشته باشیم که والدینی که خود شیفته ی تماشای برنامه های تلویزیونی هستند نمی توانند الگوی مناسبی برای کودکان خود باشند.
منابع :تغذیه وتربیت کودک ـ نوشته ی دکتر بنیامین اسپاک ـ ترجمه ی دکتر مصطفی مدنی.
رابطه ی بین والدین وکودکان ـ نوشته ی دکتر هایم .جی.گینات ـ ترجمه ی سیاوش سرتیپی.
من الله التوفیق
ثبت دیدگاه