عزت نفس دخترانه

گردآورنده : مریم عطاریان 

چگونه عزت نفس دختران را افزایش دهیم؟
عزت نفس همان  احساس  ارزشمند  بودن  است که از مجموع افکار واحساسات ،عواطف وتجربیات افراد در طول زندگی ناشی می شود واین احساس بر اساس آگاهی ها  یا  برداشت ها ی ما از خودمان است

که آن  هم  به  نوبه  خود  بیشتر ناشی  از تجربه های اجتماعی و به خصوص شیوهای تربیتی است که افراد تحت تاثیر آن قرار گرفته اند.

کیفیت روابط در دوران کودکی اهمیت اساسی دارد زیرا در این زمان است که بذرهای عزت نفس کاشته می شود ،تصور می شود که مادر از این لحاظ نقش محوری ایفا می کند اگر مادر با فرزند رابطه سالم داشته باشد کودک خواهد توانست در مورد خود و توانایی برقراری روابط شخصی  و صمیمی  در بزرگسالی  احساس  مثبت  داشته  باشد و عکس این  موضوع  صادق است ، شکست در ایجاد همبستگی عاطفی با  مادر می تواند  به  اضطراب دایمی  ناشی از بی توجهی یا طرد منجر شود . پیام هایی  که کودکان به مرور و با گذشت زمان از افراد مهم پیرامون خود در مورد خودشان دریافت می کنند  برای عزت نفس آن ها  بسیار مهم  است  بعلاوه  عزت نفس خود پدر و مادر ،عملکرد وساختار خانواده نیز درمیزان عزت نفس کودک اهمیت دارد. هر چند که بسیاری از عوامل تاثیر تقریبا مشترکی بر عزت نفس هر دو جنس دختر و پسر خواهد گذاشت اما در این یادداشت قصد داریم عوامل موثر بر عزت نفس دختران را مورد توجه و بازبینی قرار دهیم:
بدرفتاری جسمی
 تنبیه  یا  تهدید کردن دختران می تواند عزت نفس را به شدت تحت تاثیر قرار دهد ،آثار بدرفتاری جسمی در دوران کودکی نیز خود را در سرتا سر زندگی فرد نشان می دهد ،باورهای منفی درباره خود که از بدرفتاری جسمی دوران کودکی ناشی می شود عزت نفس را پایین می آورد قربانیان این گونه بدرفتاری ها اغلب باور دارند که "بی ارزش یا بد "هستند ونسبت به دیگران احساس حقارت می کنند.
کیفیت روابط در دوران کودکی اهمیت اساسی دارد زیرا در این زمان است که بذرهای عزت نفس کاشته می شود
گایل لیند تفیلد در کتاب خود تحت عنوان "عزت نفس "می نویسد:
حتی ایما واشاره یا کنایه های نامناسب ،بی دلیل و غیرمستقیم به دختران نیز می تواند رشد یک خودانگاره مثبت را تهدید کند.
ظاهر جسمانی
امروزه در جوامع به " خوش ظاهر بودن "در هر سنی اهمیت ویژه ای داده می شود ،باور بر این است که خود انگاره  جسمانی یکی از اولین سنگ بنا ها ی عزت نفس در کودکان به خصوص دختران است. کسانیکه  جذاب به حساب می آیند  بیشتر از آن هایی که ظاهر خوشایندی ندارند مورد توجه قرار می گیرند و سرانجام  با  ورود  به  بزرگسالی  برداشت  او  از ظاهرش اهمیت می یابد.
مهار ت های ابراز وجود
ارتباط موثر،  یادگیری ابراز وجود، کنترل هیجانی، انتقال احساسی و مهارت  "نه گفتن " مهارتهای اساسی برای کسب عزت نفس است.  این مهارت ها در طی سالهای زندگی کسب می شوند و اگر فرد این توانایی ها را کسب و از آنها استفاده نماید در واقع ابزار های مهمی برای ایجاد وتقویت عزت نفس در اختیار دارد .
مهارت های زندگی
مهارت هایی همچون خودآگاهی ، توانایی حل مسئله ، مسئولیت پذیری ، تصمیم گیری ، مثبت اندیشی ، توانایی مقابله با هیجانات ،  تفکر انتقادی ، همدلی ، تقویت روابط بین فردی ، تفکر خلاق و …… مهارت هایی هستند که می توانند عوامل زیر بنایی ایجاد یک شخصیت پایدار و سلامت روان قلمداد شوند . این مهارت ها همچون مجراهای حیاتی موجب شکوفایی انسانی سالم و البته با عزت نفس می شوند .
با تمام این تفاسیر و با وجود اینکه به نظر می رسد امروزه مادران و پدران آگاه تر شده و به شیوهای تربیتی علمی بیشتر توجه می کنند و با وجود اینکه بخش عمده ای از برنامه های تلویزیونی و رادیویی و یا حتی تعداد زیادی از صفحات مجلات را مطالب روان شناسی به خود اختصاص داده است اما متاسفانه باز هم کمبود عزت نفس یکی از رایج ترین مشکلات دختران نوجوان و جوان است به خصوص زمانی که آنها در معرض تصاویر زیبا اما غیر واقعی زنان و دختران زیبا در مجلات و رسانه ها و .. قرار گرفته و یا تحت فشار گروههای همسالان قرار می گیرند.
پیام هایی  که کودکان به مرور و با گذشت زمان از افراد مهم پیرامون خود در مورد خودشان دریافت می کنند  برای عزت نفس آن ها  بسیار مهم  است  
هر چند که آسان نیست اما به نظر می رسد که با انجام برخی از فعالیتهای ساده می توان از همان ابتدا، عزت نفس را در دختران نوجوان بالا برد . در اینجا نکاتی ساده به شما ارایه می گردد تا عزت نفس فرزندان دختر خود را ترفیع ببخشید:
– استفاده از تلویزیون، ماهواره، مجلات تبلیغاتی و .. را برای دختران نوجوان خود محدود کرده و به حداقل برسانید. تمام این منابع تبلیغاتی و رسانه ها، خواسته یا ناخواسته زیبایی ظاهری را به عنوان یک امتیاز بسیار مثبت در زنان معرفی کرده و به این ترتیب آسیب جدی به خودپنداره دختران شما خواهند زد. هر چند که به نظر می رسد در رسانه های گروهی کشور ما این تاثیر کمتر است اما باز هم در سینمای ما در این دیدگاه بسیار قوی است. از طرف دیگر گسترش روز افزون ماهواره و همچنین استفاده از سایتهای اینترنتی در خانواده ها ، در شیوع این وضعیت تاثیر بسیار شگرفی دارد.
– سعی کنید مهارتهای مختلف را در فرزند دختر خود پرورش داده و یا او را وادار به فعالیتهای سرگرم کننده کنید. فعالیتهای ورزشی، فعالیتهای فوق برنامه در مدرسه، سرویسهای ارتباطی، هنرهای نمایشی، دستی و تزیینی و .. جز مهارتهایی است که تاثیر مستقیم بر عزت نفس دختران دارد. مطالعات نشان داده است اگر هر فردی در یک زمینه خاص دارای تبحر و توانمندی خاص باشد، این توانایی بر عزت نفس و خودکارآمدی وی تاثیر بسزایی دارد.
– دخترتان را به شرکت در فعالیتهای گروهی، صحبت در جمع، اظهار نظر و حتی سخنرانی کردن تشویق کنید. از همان دوران کودکی او را عادت دهید که در میان جمع شعرها، دکلمه، آیات قرآن و … را که آموخته در معرض نمایش قرار دهد. با بزرگتر شدن وی او را تشویق کنید که در مکانهای هنری و فرهنگی مانند مساجد، فرهنگسراها و .. حضور فعال داشته باشد.
– به دخترتان مفهوم خود-احترامی را بیاموزید. به او توضیح دهید که تا زمانی که خود او برای خویشتن احترام قایل نشود، دیگران نیز برای او ارزش و بهایی قایل نمی شوند. این خود- احترامی از طریق طرز بیان، طرز رفتار و گفتار و حتی طرز صحبت کردن و لباس پوشیدن کاملا مشخص است.
بخشی از خود-احترامی به معنای استفاده از پوشش و لباسی مناسب در جمع دوستان و آشنایان و حتی در میان غریبه هاست. طرز لباس پوشیدن ما نشان از تصویری است که در مورد اندام خود داریم. اگر تصور و برداشتی مثبت از اندام و جسم خود داشته باشیم مسلما سعی نخواهیم کرد با لباسای زننده، بیش از حد تنگ یا گشاد آن را تغییر دهیم.
از دگر سو به او بیاموزید که برای داشتن یک خودپنداره مثبت از اندام خود، لازم نیست رژیم بگیرد، داروهای لاغری مصرف کند و .. بلکه باید از تغذیه مناسبی برخوردار بوده و در مقابل به اندازه کافی به ورزش و فعالیت بدنی خود توجه داشته باشد.
و یا از طرف دیگر برای ارایه یک تصویر مثبت از خود، لزومی ندارد که از طریق آرایش های نامناسب و نا متناسب با فرهنگ عمومی جامعه، خود را به صورت یک کالای نمایشی در معرض دید چشمان ناپاک قرار دهند.
به او بیاموزید که هرگز با آرایش و خودآرایی های افراطی به خود و دیگران دروغ نگوید و از آن چیزی که هست فرار نکند.
– همیشه برای دختر خود در جمع ارزش و اعتبار قایل شده و به او احترام بگذارید(حتی اگر کار اشتباهی کرد در ملا عام به سرعت واکنش ندهید) او را هرگز در جمع تحقیر نکرده و زیر سوال نبرید(به خصوص در سنین حساس نوجوانی و جوانی).
حتی ایما واشاره یا کنایه های نامناسب ،بی دلیل و غیرمستقیم به دختران نیز می تواند رشد یک خودانگاره مثبت را تهدید کند
– به نوع دوستان و همسالانی که دخترتان با آنها مراوده و رفت و آمد دارد بسیار توجه کنید. افرادی که عزت نفس پایینی دارند و یا از خودکارآمدی لازم برخوردار نیستند، دوست مناسبی برای دختر شما نبوده و تاثیرات منفی بر خودپنداره و عملکرد او خواهند گذاشت.
– هر روز به دختر خود ابراز علاقه کنید و به او بگویید که " دوستش دارید" منتظر یک فرصت خاص و یا یک لحظه منحصر به فرد نباشید. از هر لحظه ای که می توانید برای ابراز محبت به دخترتان استفاده نمایید. شما به عنوان یک مادر می توانید یک الگوی بسیار خوب برای دخترتان باشید. منظور ما یک نمونه کامل و بدون هیچ ایراد واشکال نیست بلکه کافی است شما یک الگوی خوب و مطلوب برای وی باشید. زمانی که او کارآمدی و موفقیت را در وجود شما ببیند، خود این مساله بهترین الگو و نمونه ای است که می تواند چراغ راه پرورش عزت نفس در دخترتان شود.