گردآوری: نگار فاطمی
شهر نوسود مرکز قدیمی اورامان لهون نزدیکترین شهر اورامان به کشور عراق ودر۳۵ کیلومتری و در شمال غربی شهر پاوه در منطقه و منظره ای جالب و تماشایی ودر میان دو اقلیم گرمسیری وسردسیری واقع است.
که از شمال به اورامانات تخت از جنوب به رودخانه ی سیروان و از شرق به پاوه واز غرب با کردستان عراق مرز مشترکی دارد.
شهر نوسود بر روی مدار ۳۵و۴۶ درجه با ارتفاع ۱۳۱۰ متر از سطح دریا قرار گرفته است .زبان مردم این شهر به زبان هورامی(اورامی)می باشد.
*آب و هوا*
ازنظر آب و هوایی منطقۀ نوسود در ناحیۀ معتدل کوهستانی کشور قرار گرفته و به طور کلی دارای آب و هوای معتدل، اما با توجه به قرارگرفتن نقاط مرتفع درکنار اراضی پست می توان گفت که ازنظر محلی دارای دو نوع آب و هوا می باشد.
یکی آب وهوای معتدل در نقاط مرتفع که غالباًدر نواحی شمالی منطقه حاکم است، و دیگری آب و هوای نسبتاً گرم که بیشتردر نواحی جنوبی دیده می شود.بخش شمالی و مرتفع دارای زمستانهای سرد و خنک ودلپذیر می باشد.بخش جنوبی بر خلاف قسمت شمالی،دارای زمستانی معتدل که بندرت درآن برف باریده و یخبندان در آن بسیار اندک است و نیز دارای تابستانهای گرم و خنک می باشد و می توان گفت که همین اختلاف دما در منطقه،مِهر طبیعت است که بشر را به تحسین خود واداشته است.
نوسود در بهمن ۱۳۵۹ با حمله ارتش عراق اشغال شد و در ۲۴ اسفند ۱۳۶۶ از دست عراقیان آزاد شد.
این شهر مرزی سابقه تاریخی طولانی دارد و مقر حکومتی جعفر سلطان(یکی از خوانین اورامان)در ۸۰ سال گذشته بوده است. نوسود در طول تاریخ چندین بار ویران شده اما هر بار مجدداً بازسازی گردیده است. در جنگ ۸ ساله ایران و عراق به ویرانه ای کامل تبدیل شده بود و اکنون بازسازی شده واز نظر تجارت مرزی اهمیت زیادی پیدا کرده است اما به دلایل گوناگون از این فاکتور به نحو مطلوب و آنچنان شایسته وبایسته استفاده نشده است.
شهر نوسود دارای شهرداری وبخشداری است که شامل سه دهستان ودو شهر نوسود ونودشه وچندین روستا می باشد. بنابر سرشماری مرکز آمار ایران، جمعیت بخش نوسود شهرستان پاوه در سال ۱۳۸۵ برابر با ۸۲۴۷ نفر بوده است .اغلب جمعیت نوسود، جمعیت جوانی بوده که مشغول به تحصیل می باشند.
پیرامون شهر نوسود را کوههای نسبتاً بلند ازجمله شمشی، سونی، بازی بی گناه،دالانی و شاهو احاطه کرده است .
ویژگی های اقتصادی
در این خطه بدلیل کوهستانی بودن منطقه اصلا" کشاورزی وجود ندارد ، هیچ کارگاه ویا کارخانه ای یافت نمی شود ، مردم منطقه به باغ داری ومحدودی نیز به دامداری ومزرعه های پرورش ماهی های سرد آبی ( قزل آلا ) می‌پردازند به طوری که از محصولات باغی می‌توان به گردو ، توت ، انار ، انجیر ، انگور ، آلوچه ، زرد آلو ، آلبالو و گیلاس ، پرتقال و زیتون اشاره نمود . درآمد حاصله نیز چندان نیست که بتواند منبع درآمد خانوارها را تأمین نماید ،
به واسطه مرزی بودن از قدیم الایام مردم منطقه بیشتر از راه تجارت امرار معاش می نمودند. بازارچه شوشمی یکی از قدیمی ترین مرز های رسمی استان بوده که در طول سنوات گذشته به دلیل جنگ تحمیلی تعطیل بوده و بعد ازآن فعالیت تجاریش را آغاز نموده ودر شرایط فعلی نیز رتبه سوم بازارچه های فعال کشور را داراست . در این بازارچه بیش از ۴۰۰ نفر ( پیله ور ، کارگر و راننده و.. ) بطور مستقیم مشغول به کار می باشند. علاوه برآن در بخش کوله بری بطور مستقیم وغیر مستقیم ۴۰۰۰ نفر متنفع می باشند .
یکی از خواسته های اصلی و اساسی مردم شهرستان پاوه در طول سنوات گذشته مرز چمدانی ( تردد مسافر ) بوده که در سفر های استانی هیئت محترم دولت وعده ایجاد آن داده شده ، سیکل کاری آن تقریبا" به اتمام رسیده و مردم جهت اعلام رسمی آن لحظه شماری می نمایند ،
شواهد موجود بیانگر آن است که ایجاد وضعیت مورد انتظار تأثیر بسزایی در اقتصاد خانوار منطقه ایجاد می نمای
صنایع دستی
صنایع دستی در این منطقه سابقه بسیار طولانی دارد هر چند متأسفانه در شرایط فعلی کم رنگ گردیده انواع جاحیم،سجاده و جانماز،لباس مردانه،نخ‌ریسی، سبد بافی و گیوه بافی با کیفیت بالایی تولید می گردد که از شهرت بسیار زیادی در غرب کشور برخوردار است لازم به یادآوری است که بهترین نوع گیوه کردی در شهر نودشه تولید می گردد. از نکته های قابل توجه آن است که مردم هجیج ملتی مستقل بوده به نحوی که تمام مایحتاج خود را از قبیل پوشاک ، کفش ، فرش ، وسایل آشپزخانه و… دست ساخته خودشان می باشد .
جاذبه‌های طبیعی منطقه
مهمترین جاذبه‌های آن همان طبیعت بکر و زیبای منطقه می باشد و به اطمینان می توان گفت که لطافت و هوای پاک منطقه بسیار بهتر و مطبوع تر از هوای شمال کشور است.جاذبه‌های توریستی این منطقه عبارتند از :
مقبره سید عبید الله (کوسه هجیج ) :
سید عبید الله که برادر تنی امام رضا می‌باشد در روستای هجیج قرار دارد و هر ساله هزاران نفر از دوستداران ائمه اطهار را به شهرستان پاوه می‌کشاند .
آرامگاه سلطان اسحاق :
در ده کیلومتری نوسود آرامگاه یکی از امامان اهل حق بنام سلطان اسحاق وجود دارد که زیارتگاه عموم مسلمانان منطقه است و برادران اهل حق هم به آن ارادت خاص و بسیار دارند .
که در مسیر پاوه به نوسود و در نزدیکی دهستان نیسانه در روستای شیخان واقع در ساحل رودخانه سیروان قرار گرفته است .
آبشار بل :
آبشار بل در روستای هجیج از توابع بخش نوسود و در نزدیکی شهر نودشه قرار دارد این آبشار زیبا و منحصر به فرد دارای آب معدنی و درمانی بسیار گوارا می‌باشد آبشار بل به شهادت کارشناسان طبیعی ترین و بهترین آب آشامیدنی و معدنی جهان است ، آب معدنی این آبشار به کشورهای عربی و اروپایی صادر می‌شود لازم به ذکر است که بل در زبان یونانی به معنی خدای آب های جهان است .
تفرجگاه دالانی :
در نزدیکی روستای دزآور از توابع بخش نوسود در شهرستان پاوه قرار دارد تفرجگاه دالانی شامل کوهستانی بسیار سر سبز و مرتفع با دامنه های لبریز از گل های زیبا و چشمه های گوارا و قله های پوشیده از برف حتی در تابستان می‌باشد .
چشمه خرخره :
این چشمه در نزدیکی روستای هانی گرمله از توابع بخش نوسود قرار گرفته است ، این چشمه دارای آب سرد و بسیار خشک می‌باشد به طوری که اگر فردی از داخل آن چشمه هفت سنگ بردارد او را مورد تحسین قرار می دهند.
حوضه لاره :
از جمله مکانهای باصفاست که روزگاری تفریحگاه سانان منطقه بوده و حدود ۴۰۰ سال قدمت تاریخی دارد
آب‌های تحت‌الارضی
با توجه به وفور نزولات جوی از منطقه به ویژه در ارتفاعات زاگرس که ذخیره آب بسیار مناسبی را در خود پنهان می نماید. رودخانه خروشان و پر آب سیروان ، وجود آب‌های زیرزمینی،چشمه‌ها و آب‌های متعدد امری طبیعی به نظر می رسد آبشارآب معدنی بل در نزدیکی روستای هجیج و آبشار قه‌ل‌وه‌ز اشاره نمود.
نوسود دارای سه قسمت است:
1- (مله سروا )که محلی بسار زیباست که در سالهای اخیر ساختمانهای زیبا وشیک درآنجا ساخته شده اند
2- (قلوه ز ) در میان باغهای زیبا محصور است
3- (ده گا ) که مرکز شهر در آنجا واقع گردیده است.
محلهایی از جمله دره گمالی, دره هرات, حه زه لاره و…از جاهای دیدنی این شهر زیباست.
نمایی از میدان مولوی که در مرکز شهر محله ده گا
نمایی از میدان شهداء ورودی شهرنوسود در محله مله سروا
نمایی از پارک سیاحتی سروزن
نمایی از بازارچه مرزی
نمایی زیبا از محله ی این شهر به اسم مله سروا
نمایی زیبا از این شهر به اسم قلوز
آبشاری زیبا به اسم ده ره گمالی
در مرکز این شهرمحله ای به اسم ده گا حوضی وجود دارد به نام " حه وزه لاره " محل تفریح و استراحتگاه خوانین بوده که اکنون آثاری از آن باقی مانده است.
آبشاری زیبا یا نام سه نا وه سار
باغ معروف به میدان "سان " که در محله ی مله سروا قرار دارد.
نمایی از جاده نوسود
نمایی دیگرازشهر نوسود
نمایی از روستای اطراف (هیروی) نوسود واقعا زیباست.
نمایی زیبا از زیارت گاه سلطان اسحاق در چند کیلومتری نرسیده به شهرنوسود(روستای شیخان)
منظره ای زیبا از جاده شوشمی نوسود معروف به میدان جولکه
ثبت دیدگاه