گرمازدگی چیست؟

به هم خوردن تعادل در مکانیسم های تنظیمی گرمای بدن ، گرمازدگی نامیده می شود . تولید گرما در بدن بعلت افزایش شدید حرارت محیط و ناتوانی در دفع حرارت ایجاد شده باعث گرمازدگی می شود .

 گرمازدگی به دو دسته تقسیم می شود : الف – کلاسیک یا non exertional.

ب – فعالیتی یا exertional.

 فرم کلاسیک بیشتر در سنین بالا و در بیماران قلبی عروقی ، بیماریهای مزمن ، بیماریهای روانی، معلولان، افراد چاق ، افرادی که به هر دلیل دچار کاهش آب بدن شده اند ، افراد الکلی و استفاده کنندگان از بعضی داروها ( آرامبخش و خواب آور، آنتی کولینرژیک، آنتی هیستامین و داورهای مدر) پس از چند روز تماس با هوای گرم که امکان تهویه مناسب محیط هم نباشد اتفاق می افتد.

فرم فعالیتی در سنین پائین تر و به دنبال فعالیتها و ورزشهای سنگین در آب و هوای گرم ( مانند کسانی که مسافت زیادی می دوند ، بازیکنان فوتبال ) و در شرایط کمبود آب بدن ( دهیدراتاسیون ) اتفاق می افتد. بطور کلی گرمازدگی در بالای ۵۰ سال و بیشتر در فصول گرم و مرطوب اتفاق می افتد که دمای مرکزی بدن به بیش از ۴۰ درجه سانتیگراد می رسد.

علائم :

فرد گرمازده اغلب خسته و گیج می شود و ممکن است دچار برخی علائم از قبیل سردرد ، گرفتگی عضلات، پوست خشک و داغ ، تهوع یا استفراغ ، سنکوپ ، تشنج ، اختلالات ریتم قلب ، اختلال تکلم ، افت فشار خون ( به دلیل دهیدراسیون و اتساع عروق محیطی) ، رنگ پریدگی ، نبض ضعیف ، هذیان ، کاهش حجم ادرار و در موارد پیشرفته عدم هوشیاری شود که در صورت عدم رسیدگی به بیمار می تواند کشنده باشد.

 عوارض:

در صورت عدم تشخیص یا انجام ندادن مراقبت های لازم ، احتمال بروز عوارض و حتی مرگ و میر در این افراد بالاست. وقتی که دمای مرکزی بدن از ۴۱ درجه سانتیگراد بالاتر می رود و در مواردی که گرمازدگی شدید است ، علیرغم انجام اقدامات تشخیصی و درمانی به دلیل شدت صدمات بافتی و عوارضی مانند : نارسایی کلیه ، مشکلات تنفسی ، عوارض مغزی ، عوارض قلبی – عروقی ، شوک و اختلالات انعقادی ، عوارض کبدی و گوارشی و اختلالات الکترولیتی مرگ و میر روی می دهد .

 اقدامات اولیه:

 جهت کمک به فردی که دچار گرمازدگی شده است ، باید وی را به مکانی خنک مثل زیرسایه بان یا اتاق برده ، لباس های وی را از بدن خارج نمود . بیمار باید استراحت نماید و در صورت لزوم از پنکه برای خنک کردن او استفاده شود. به هنگام ضرورت باید از اکسیژن استفاده نمود و سریعاً به پزشک مراجعه شود . تجویز سرم وریدی برای رفع دهیدراتاسیون و اختلالات الکترولیتی به وجود آمده لازم است. در موارد شدید بیمار را باید در بیمارستان بستری کرد . استحمام با آب سرد ممکن است سبب شوک و مرگ بیمارشود ، لذا بهتر است با آبی که ۲ تا ۳ درجه خنک تر از دمای بدن بیمار باشد بیمار را خنک کرد تا وقتی که دمای بدن او به ۳۹ درجه سانتیگراد برسد . برای خنک کردن فرد گرمازده یک ملحفه نازک مرطوب روی بدن وی کشیده و هر چند دقیقه یکبار ملحفه را مرطوب کرده تا بتدریج بدنش خنک شود . باید به بیمار مایعات خنک خورانده شود تا دمای بدن وی به حدود دمای طبیعی برسد . مرطوب کردن محلفه و بدن را باید ادامه داد و پس از انجام کمک های اولیه باید فرد مصدوم را به مرکز فوریت های پزشکی رساند .

راههای پیشگیری از گرمازدگی:

 ۱ – از پوشیدن لباسهای ضخیم و غیرقابل نفود در فصل گرما که مانع تبخیر عرق و دفع گرما می شود ، خودداری کرد .

۲ – هنگام فعالیت شدید بدنی به قدر کافی مایعات بنوشید .

 ۳ – بطور کلی ، باید از فعالیت شدید در آب و هوای گرم و به ویژه مرطوب اجتناب کرد . اگر هوا گرم و خشک باشد و تهویه کافی هم وجود داشته باشد بهتر از هوای گرم و مرطوب می باشد. در صورت اجبار برای فعالیت بدنی در مناطق گرم و مرطوب، فعالیت بدنی را به تدریج طی ۳ تا ۴ هفته جهت عادت کردن بدن به گرما ، افزایش دهید.

۴ – در فعالیت های ورزشی گروهی ، گرمازده شدن یکی از افراد به معنای در خطر بودن دیگران است و باید اقدامات احتیاطی را برای بقیه افراد در نظر داشت .

۵ – بیماریهای همراه و زمینه ساز گرمازدگی باید درمان شوند تا میزان تحمل فرد بالا برود. ۶ – داروهائی که فرد را مستعد گرمازدگی می کند باید با نظر پزشک معالج با داروهای دیگری جایگزین شود یا به طرز مناسب از آنها استفاده شود