نویسنده: کامران بادفر
در مورخ ۸/۴/۹۱ در برنامه صفحه دو شبکه خبری بی بی سی به بحث و تبادل نظر در ارتباط با نتایج انتخابات ریاست جمهوری مصر پرداخته شد. در این برنامه آقایان جلیل روشن دل استاد علوم سیاسی و امنیت بین الملل و حمدی ملکی تحلیلگر مسائل دنیای عرب حضور داشتند و در مورد مسائل و مباحث مختلفی تحلیل و اظهارنظر نمودند از جمله: وعده های آقای مرسی و توانایی اجرایی ایشان، وجود طیفهای مختلف اسلامی، حضور شورای نظامی، طیف سکولار، نفوذ اسلامگرایان در جامعه مصر، تمایل و فشار شورای نظامی در سکولار کردن جامعه، دموکراسی خواهی عامه مردم مصر و … در مورد مباحث مطرح شده کارشناسان حاضر نظرات خود را ارائه کردند اما در اواخر برنامه سوالی از طرف مجری برنامه مطرح و آقای ملکی به آن پاسخ دادند که بسیار جای تأمل بود و شنونده را به فکر فرو می برد. جهت جلوگیری از هرگونه پیش داوریو لزوم رعایت حفظ امانت در انتقال گفتگوی مطرح شده، سوال موردنظر و جواب کامل آن در ادامه آورده شده است:
جواب: من فکر می کنم سوال اول این است که واقعاً آیا مردم مصر دموکراسی می خواهند؟ این سوال خیلی مهم است
مجری: خب به زعم انقلابی که کردند مردم خواهان دموکراسی هستند
ملکی: بیشتر شاید این را می خواستند که آقای مبارک و سیستمش برود… ببینید واقعاً در کشوری که اسلامگراها رأی می آورند فکر می کنید که مردم واقعاً دموکراسی می خواهند؟ اصلاً آیا فهم و درک درستی از دموکراسی وجود دارد؟ یا اینکه صرفاً یکسری حقوق را می خواستند برای خود بگیرند…
مجری: ولی اسلامگراها که با شعار دیکتاتوری که به وسط نیامدند و آنها هم صحبت از دموکراسی می کنند یعنی وقتی مردم به آنها رأی می دهند…یعنی منظور شما این است که در جامعه ای که مردم به اسلامگراها رأی می دهند آیا واقعاً دموکراسی می خواهند؟ اگر آن اسلامگراها که شعار دموکراسی می دهند و بگویند که ما به آن پایبند هستیم، اجزای دموکراسی را برای مردم روشن از جمله حقوق زنان، حقوق شخصی افراد و…خب آن موقع مردم به دموکراسی رای داده اند…
ملکی: ببینید شما اگر سخنرانیهای صدام حسین را گوش دهید کلمه دموکراسی در آن زیاد استفاده شده است، مردم هم این را می گویند ولی به نظر میرسد که در کشورهای خاورمیانه و بطور اخص در کشورهای عربی درک درستی از دموکراسی وجود ندارد. دموکراسی تبعات زیادی دارد از جمله اینکه شما اجازه بدهید که هر گروهی با هر نوع نگرش، گرایش اعتقاد، ظاهر و سبک زندگی بتواند واقعاً آزادانه زندگی کند و حرف خودش را بزند و از حقوق خود دفاع کند. این یک سیستم پیشرفته و یک مردم پیشرفته می خواهد. من مطمئن نیستم که مردمی که در کشورهای عربی قیام کرده اند لزوماً دموکراسی می خواهند. نتیجتاً اول ملتها باید به این درک برسند که دموکراسی چیست و آیا اجازه می دهند که یک گروه فمنیست بیاید و مسلمات دین اسلام را در زمینه ارث، حقوق زن و… زیر سوال ببرد؟ آیا به نظر شما کسانی که به آقای مرسی رای دادند این اجازه را می دهند که این آزادی بیان در مصر وجود داشته باشد؟
البته در ادامه، همین سوال از آقای روشن دل نیز پرسیده شد و ایشان اینطور جواب دادند :
اینکه مردم آماده نباشند را من هم قبول ندارم (هم نظر با مجری برنامه) چرا که مردم برای دموکراسی قیام کردند. من قبول دارم که بعصی از جلوه های دموکراسی ممکن است که در کوتاه مدت با افکار اسلام مطابقت نداشته باشد ولی چرا به جای اینکه به هزارویک حسن دموکراسی اشاره کنیم همان اول برویم سر مشکل هم جنس بازان، گروه فمنیست و غیره که بخش عمده ای از تعارضات دموکراسی را در جامعه غربی هم تشکیل می دهد و راجع به آن بحث کنیم. این مردم را بیشتر از دموکراسی می ترساند. بله مردم دموکراسی می خواهند ولی دموکراسی بایستی نهادینه شود. فراموش نکیم که همین دموکراسی انتقادپذیر غربی نیز در حدود۲۰۰سال مبارزه به دست آمده است. ما چه جوری می خواهیم که یک انتخاباتی صورت گرفته و رئیس جمهور منتخب با ۵۲درصد آرا از همان فردا حکومتی شش دانگ دموکراسی را ایجاد نماید طبیعی است که در عرض یک شب درست نمی شود.
تشبیه مردم مصر به صدام حسین که در هر دو کلمه دموکراسی زیاد استفاده می کنند اما درک درستی از دموکراسی ندارند و به قول آقای روشن دل که بسیار خوب نظرات آقای ملکی را به چالش کشیدند، آقای ملکی هزارویک حسن دموکراسی را رها کرده و همان اول موضوعاتی همچون فمنیسم و هم جنس بازی را مطرح کرده که در جوامع پیشرو در دموکراسی هم از جمله تعارضات و مشکلات عمده استو با این صحبتها باعث شوند مردم بیش از پیش از دموکراسی ترسان و هراسان شوند.
سوالی که شاید به ذهن هربیننده برنامه و خواننده این متن خطور کند این است که امثال آقای ملکی اگر نتیجه انتخابات برعکس می شد و رقیب آقای مرسی رأی می آورد آیا همین مباحث را مطرح می کردند؟رقیبی که نخست وزیر دیکتاتور مخلوع مصر بود و به اذعان مجری همین برنامه شورای نظامی و بقایای حکومت مبارک اساساً با دموکراسی مشکل دارند.
آیا آقای ملکی در زمان حکومت حسنی مبارک و قبل از قیام های مردم عرب در هیچ برنامه ای صحبت از درک پایین مردم از دموکراسی داشتند؟
تنها می توان این را نتیجه گرفت که چون کسی مثل آقای مرسی منتخب مردم بوده است باعث می شود که آقای ملکی درک و فهم مردم را از دموکراسی در سطح پایینی ببینند و این احتمال وجود داشت که اگر کسی غیر از آقای مرسی و همفکرانش منتخب مردم می شدند،از منظر ایشان مردم مصر الان مردمی پیشرو در آزادی خواهی و پرچمدار دموکراسی در خاورمیانه می شدند…
سلام بنظر من نقد بر تحلیل ملکی بسیار وارد بود ، متاسفانه تحلیلگر بی طرف خیلی خیلی کم وجود داره … ممنون مقاله خوبی بود :}
البته به قولِ مَکس وبر، نگرش ارزشی در تحلیلِ مسائل، اجتناب ناپذیر است، اما شایسته و بایسته آن است که تحلیلگر از داوریِ ارزشی خودداری نماید.
از نویسنده ی محترم هم سپاسگزارم.
سلام مشکله اینا با اسلامه چون میبینن اسلام گراها قدرت رو به دست گرفتن اینجوری میگن
و الا اگه احمد شفیق که خود دیکتاتوری سابق رو قبول کرده بود و این معنیش چیزی جز دیکتاتوری خواهی نیست رئیس جمهور میشد اصلا اون تحلیل رو نمیکردن
خیلی تاسف آوره
از مهندس بادفر و همچنین مدیران سایت تشکر میکنم