واقعیت مجازی چیست و چه کاربردهایی دارد؟

واقعیت مجازی، یک فناوری که موجب می‌شود انسان با قرار گرفتن در مقابل یک فضای مجازی احساس کند در یک محیط واقعی قرار دارد.

 واقعیت مجازی یا Virtual Reality که به اختصار با حروف VR نمایش داده می‌شود عبارت است از تلاش بشر برای برداشتن مرزهای بین فضای واقعی و فضای مجازی یا به عبارت دیگر یک فناوری که موجب می‌شود انسان با قرار گرفتن در مقابل یک فضای مجازی احساس کند در یک محیط واقعی قرار دارد. در واقعیت مجازی محیطی مجازی در جلوی چشمان کاربر قرار میگیرد که کاربر می‌تواند براساس حرکت سر و بدن خود در آن محیط مجازی تعامل برقرار کند. 

نحوه‌ی استفاده از واقعیت مجازی معمولا به صورت استفاده از هدست‌های واقعیت مجازی اتفاق می‌افتد. برخی از تصاویر و فضاهای مورد استفاده در واقعیت مجازی بصورت گرافیک رایانه ای و سه بعدی هستند و برخی دیگر نیز ویدیوها یا تصاویر ۳۶۰ درجه‌ای هستند که از محیط های واقعی تهیه و از قبل فیلمبرداری شده‌اند. به وسیله‌ی این فناوری می‌توان این امکان را فراهم کرد تا افرادی که امکان بازدید از محل خاصی را ندارند، بتوانند خود را در آن محیط قرار دهند البته این اتفاق بسیار طبیعی شکل می‌گیرد به‌طوری که مغز انسان باور می‌کند که در آن محیط قرار دارد و یک تجربه‌ی منحصر به فرد خواهد داشت. البته این رویداد معمولا به صورت بصری شکل می‌گیرد. به‌طور مثال فرض کنید می‌خواهید توسط واقعیت مجازی به قله‌ی دماوند سفر کنید (البته به صورت مجازی). این اتفاق از لحاظ بصری و دیدنی به خوبی رخ می‌دهد و شما تجربه‌ای بی‌نظیر کسب می‌کنید و احساس می‌کنید واقعا در آن مکان قرار دارید اما نمی‌توانید آب و هوا یا دما و یا برخی دیگر از عوامل محیطی درک کردنی را تجربه کنید. غالبته باید بگوییم در برخی از هدست‌های واقعیت مجازی امکان شنیدن صدای محیط شبیه سازی شده فراهم می‌باشد و در برخی دیگر این امکان وجود ندارد.

 

تفاوت واقعیت مجازی و واقعیت افزوده

یکی از اشتباهات رایج در میان جامعه ایران در خطاب کردن فناوری واقعیت مجازی با عنوان واقعیت افزوده است در صورتی که واقعیت افزوده یک فناوری و اتفاق کاملا جداگانه از واقعیت مجازی است. در تشریح تفاوت این دو فناوری باید بگوییم که با استفاده از فناوری واقعیت افزوده می‌توان تصاویر سه بعدی یا اطلاعاتی مثل متن یا تصویر را بر روی یک تصویر زنده از محیط واقعی که از طریق دوربین موبایل یا تبلت در حال نمایش است اضافه کرد و نمایش داد. برای درک بهتر این موضوع فرض کنید با گوشی موبایل خود از اتاق نشیمن خانه‌ی خود در حال فیلمبرداری هستید و گوشی موبایلتان تصویریک صندلی سه بعدی متحرک را به تصویر واقعی اضافه کرده است. از این فناوری در گوشی‌های موبایل به صورت سرگرمی استفاده روزانه می‌شود که برخی به وسیله‌ی آن بر روی سر خود کلاه قرار می‌دهند یا مدل موهای جدیدی را بر روی سر خود می‌گذارند. در زیر تصاویری از واقعیت افزوده مشاهده می‌کنید که در یکی از تصاویر می‌بینید یک مبل آبی رنگ توسط تبلت به تصویر واقعی به صورت زمان واقعی (real time) اضافه شده است.

چرا واقعیت مجازی  جذاب و هیجان انگیز است؟

یکی از ویژگی‌های بارز واقعیت مجازی این است که می‌تواند الگوها و روش‌های سنتی درج شده در ذهن ما را دچار تحول کند. از زمانی که تلویزیون و سینما اختراع شدند و به دست مردم رسیدند، همیشه ما فقط می‌توانستیم به یک صفحه نگاه کنیم و اگر صورتمان را از روبروی آن صفحه برمی‌گرداندیم اشیا و محیط اطرافمان را مشاهده می‌کردیم. اما در فناوری واقعیت مجازی، زمانی که هدست واقعیت مجازی را مورد استفاده قرار می‌دهیم، در مواقعی  که سر خود را حرکت می‌دهیم، مطابق با حرکت ما، تصویر نیز تغییر می کند و شرایطی ایجاد می‌شود که احساس می‌کنیم در آن محیط قرار داریم و مغز فریب می‌خورد. گاهی اوقات در برخی از مراکزی که از واقعیت مجازی با مقاصد تفریحی استفاده می‌کنند فردی را دیده باشیم که هدست واقعیت مجازی را بر روی سر خود قرار داده و حرکاتی عجیب از خود نمایش می‌دهد گویی که از ارتفاع زیادی در حال پرتاب شدن است و احساس ترس و واکنش‌های شدیدی از خود بروز می‌دهد. این دقیقا همان فریبی است که مغز انسان را تحت تاثیر قرار می‌دهد و انسان در حالی که روی زمین ایستاده احساس می‌کند در ارتفاع زیاد قرار دارد.

کاربردهای واقعیت مجازی:

۱- استفاده در نمایش مکان‌های اجاره ای و فروشی:

۲- سرگرمی

۳- بهداشت و درمان

۴- فضانوردی

۵- موزه‌ها

۶- آموزش

۷- صنایع نظامی و همچنین بسیاری دیگر از حوزه‌های کاربردی.

استفاده از واقعیت مجازی برای بازگرداندن توانایی حرکتی به بیماران

اخیرا کارشناسان به موضوعاتی همچون استفاده از واقعیت مجازی در درمان برخی بیماری‌ها پرداخته‌اند و امیدوارند بتوانند از این فناوری جهت بهبود شرایط زندگی بیماران استفاده کنند.

محققان دانشگاه "کالیفرنیای جنوبی" در حال بررسی این موضوع هستند که چگونه "واقعیت مجازی"(VR) می‌تواند مغز را بازیابی کند.

محققان در این پژوهش از تاثیر فوق‌العاده واقعیت مجازی بر رفتار انسان گفته‌اند. برای مثال اگر کسی با استفاده از این فناوری در قالب یک کودک در بیاید، رفتارهای کودکانه از خود بروز خواهد داد.

آنها بر این باورند که با استفاده از این فناوری می‌توان به بهبود عملکرد و پلاستیسیته مغز در افرادی که دچار سکته مغزی و اختلالات حرکتی شده‌اند کمک کرد.

محققان امید دارند که با استفاده از واقعیت مجازی و قرارگیری در قالب شخصیت‌های مختلف در نهایت بیماران مجددا موفق به حرکت دادن اندام‌های خود شوند.

به باور این محققان این کار نوعی فریب مغز از طریق ورودی تصویری است. بسیاری از شواهد جدید در زمینه علوم اعصاب و روانشناسی وجود دارد که نشان می دهد آواتارهایی(شخصیت‌های رایانه‌ای) که شما در واقعیت مجازی انتخاب می‌کنید می‌تواند رفتارتان را تغییر دهد.

استفاده از فناوری VR در مراقبت‌های بهداشتی و درمان بیماران کار جدیدی نیست.

تاکنون از این فناوری برای کمک به افراد در جهت غلبه بر ترس و اضطراب استفاده شده است. اما محققان در پی استفاده هر چه بیشتر از این فناوری هستند.

برای مثال بعضی از مدارس پزشکی به دنبال شبیه‌سازی مجازی برای دانش آموزان بوده یا برخی مراکز پزشکی قصد دارند از این فناوری در جهت آموزش ماماها برای به دنیا آوردن کودکان هستند.