گردآورنده : اسامه قادری
چند ماهی است که اقتصاد ایران با بحرانی به نام بحران ارز و سکه مواجه شده است. در روزهای اخیر این بحران به اوج خود رسیده است و قیمت ارز به صورت لحظه ای در حال افزایش می باشد.
این روزها و با سقوط باور نکردنی ارزش پول ملی، هموطنان با ناراحتی و نگرانی می‌پرسند: چه اتفاقی دارد می‌افتد؟ چه باید کرد؟
در سال‌های اخیر، باوجود نامساعد بودن محیط کسب و کار و کم تحرکی در بازار مسکن و خودرو ، نقدینگی انبوه ایجاد شده این بار به بازار ارز و سکه حمله کرده است. وقتی محیط کسب و کار مناسب نیست ، این حجم وحشتناک نقدینگی باید از جایی سردر می آورد.درست است که تحریم‌های خارجی، مبادلات ارزی را مشکل کرده، اما حتی اگر هیچ تحریمی هم در کار نبود، حمله نقدینگی به بازار ارز و طلا دیر یا زود رخ می‌داد .
مبتدیان بازار ارز، بیشتر ضرر می‌کنند
نوسانات اخیر بازار ارز و طلا دوباره به نقل محفل اهالی اقتصاد تبدیل شده و موضوعات حاشیه‌ای فراوانی را نیز به وجود آورده است. در این میان اعلام نرخ‌های مختلف در زمانی اندک سبب به وجود آمدن بازار سیاه‌های زیاد در زمینه طلا و ارز شده که سود نهایی در این زمینه به جیب دلال‌ها و واسطه‌ها می‌رود. تا زمانی که دولت در ساماندهی بازار ارز به صورت جدی وارد نشود، نمی‌شود تمام تقصیرها را به گردن واسطه‌ها انداخت. اعلام نکردن نرخ درست ارز از سوی بانک مرکزی با هر هدفی که باشد، بازار فعلی را ملتهب کرده و مشکلات زیادی به وجود آورده است.هشدار! ورود به بازار دلار ریسک زیادی دارد با این حال بازرس اتحادیه طلا و جواهر کشور با بیان اینکه واسطه‌گران از نوسانات بازار ارز برای سودجویی سوءاستفاده می‌کنند، می‌گوید: از تمام هشمهری‌ها تقاضا می‌شود تا از دلال‌هایی که در خیابان‌ها هستند، دلار خریداری نکنند.از آنجا که هیچ‌گونه نظارتی برکار این افراد وجود ندارد، در صورت خرید دلار از آن‌ها و ایجاد ضرر و زیان به افراد، هیچ مرجعی نمی‌تواند پاسخگوی شکایت آن‌ها باشد. ورود افراد عادی به بازار دلار ریسک فراوانی به همراه دارد و احتمال ضرر این افراد بسیار زیاد است.
دلار، طلا را هم گران کرده است
افزایش قیمت دلار باعث گرانی طلا شده است ، در حال حاضر خرید طلا مختل شده و مردم فقط در صورت اجبار اقدام به خرید می‌کنند و بیشتر آن‌ها با تصور اینکه با فروش طلا در این افزایش قیمت سود کنند فروشنده هستند تا پس از کاهش قیمت اقدام به خرید دوباره کنند.
بررسی نرخ‌های هیجانی طلا در بازار/ افزایش ۴۷ درصدی قیمت طلا
سرایت هیجان افزایش روزانه قیمت انواع ارز و سکه به بازار طلا، باعث رشد بیش از ۴۷ درصدی قیمت طلا در نیمه اول امسال شده و قیمت‌های افسانه‌ای در این بازار به ثبت رسیده است. جدیدترین بررسی وضعیت قیمت طلا در بازار، همچنین اونس جهانی از ابتدای سال جاری تاکنون نشان می دهد که قیمت هر گرم طلای ۱۸ عیار در ۶ ماه گذشته از ۷۸ هزار تومان در ۱۴ فروردین ماه امسال به حول و حوش ۱۱۵ هزارتومان افزایش یافت. بر پایه این گزارش، افزایش ۳۷ هزار تومانی در هر گرم طلای ۱۸ عیار در حالی اتفاق افتاده که در طی این مدت، هر اونس طلا نیز در بازارهای جهانی از ۱۶۶۹ دلار به ۱۷۷۲ دلار رسیده که نشان دهنده افزایش ۱۰۳دلاری در هر اونس است.
آیا افزایش قیمت طلا متاثر از بازار بین‌المللی است؟
در طول سال های اخیر و به ویژه از زمانی که روند افزایشی قیمت ها در بازارهای مختلفی از جمله سکه و ارز آغاز شد، این تاثیرات در بازار طلا نیز به وجود آمد؛ هرچند کارشناسان و فعالان حوزه طلا معتقدند افزایش قیمت طلا متاثر از تغییرات قیمت جهانی است. رشد ۴۵ درصدی قیمت طلا در بازار داخلی در فاصله ۱۴ فروردین تا هشتم مهرماه امسال در مقایسه با رشد بین ۶ تا حدود ۷ درصدی قیمت هر اونس طلا در بازارهای جهانی طی همین مدت نشان دهنده وجود تفاوت هایی بین این دو بازار است تا جایی که می توان تاثیرات مستقیم بازار خارجی بر بازار داخلی طلا را تا حد زیادی رد کرد.متاسفانه بازار طلا نیز در ماه های اخیر همزمان با رشد چشمگیر و افسانه ای قیمت انواع ارزهای معتبر و سکه، دچار هیجان قیمتی و رشد شده است به نحوی که هر روزه شاهد رکوردزنی‌های جدیدی از قیمتها در این بازار هستیم.
صعود ۴۷درصدی قیمت طلا
قیمت هر گرم طلا در فاصله ۱۴ فروردین تا ۱۷ مردادماه امسال قیمت‌هایی بین ۶۴ تا ۷۸ هزار تومان را به ثبت رساند، اما این نرخ از ۱۸ مردادماه تا سوم مهرماه امسال به سرعت مسیر افزایش را طی کرد و با پشت سر گذاشتن قیمت های مختلف به گرمی ۱۰۲ هزارتومان رسید. در روزهای اخیر نیز قیمتها همچنان به صعود خود ادامه داد و تا پایان وقت روز گذشته به حول و حوش ۱۱۳ هزار تومان افزایش یافت؛ رکوردی که تاکنون در مورد قیمت ۱ گرم طلا در بازار ایران اتفاق نیفتاده بود.
افزایش قیمت دلار چه تاثیری بر زندگی مردم دارد ؟
افزایش قیمت شدید ارزهای خارجی به خصوص دلار و یورو در بازار ارز ایران، نگرانی‌هایی را به همراه داشته است و این پرسش مطرح است که این افزایش قیمتها چه تاثیری بر زندگی مردم دارد.
برای روشن شدن میزان تاثیر قیمت ارز بر زندگی روزانه مردم، ابتدا باید دید که چه میزان کالا وارد می‌شود، و برای این کالاها چقدر دلار لازم است.
گزارش گمرک نشان می‌دهد که سال گذشته نزدیک به ۶۲ میلیارد دلار کالا وارد ایران شده است که ۷۲ درصد آن را کالاهای «واسطه‌ای و مواد اولیه»، ۱۷ درصد کالاهای «سرمایه‌ای» و بقیه یعنی حدود ۲۱ درصد را کالاهای «مصرفی» تشکیل می‌دهد. یعنی بخش عمده کالاهای وارداتی ایران مواد اولیه‌ای است که کارخانجات برای تولید کالا به آن نیاز دارند، بنابر این دست کم به اندازه سهم مواد اولیه در تولید کالا به قیمت کالاهای مصرفی تولید شده در داخل افزوده می‌شود. کالاهای سرمایه‌ای نیز گروهی از کالاهای وارداتی هستند که بخش عمده آن را ماشین آلات و تجهیزات وارداتی تشکیل می‌دهد که از خارج وارد می‌شود ولی چون از آن برای تولید کالا و یا خدمات برای مدتی طولانی استفاده می‌شود، از آن به عنوان کالای سرمایه‌ای نام برده می‌شود.ماشین آلات و تجهیزات وارداتی معمولا جزو هزینه‌های اصلی تاسیس و ایجاد یک واحد تولیدی یا خدماتی است و چند برابر شدن دلار می‌تواند ریسک سرمایه گذاری در تولید یک کالا را به قدری افزایش دهد که دیگر توجیه اقتصادی خود را از دست بدهد و سرمایه گذار قید تولید را بزند. فرض کنیم که هنوز طرح سرمایه گذار توجیه اقتصادی کافی دارد و می‌خواهد با استفاده از تجهیزات خارجی در داخل کالا کند و تحریم‌های بین المللی هم اجازه می‌دهد که یک سرمایه گذار به راحتی بتواند تجهیزات و وسایل مورد نیاز برای تولید کالا را از هر کشوری که خواست وارد کند. در این وضعیت نیز سرمایه گذار ناچار است دوباره برای توجیه پذیر بودن این سرمایه گذاری، ارزیابی مجددی انجام دهد هم به خاطر اینکه آیا اصلا ریال کافی برای خرید دلار در اختیار دارد. این بخش به خصوص در شرایط فعلی که واحدهای تولیدی از کمبود نقدینگی و عدم همکاری بانک‌ها شکایت دارند، اهمیت مضاعفی دارد. علاوه بر این، آیا تولید کالا با تجهیزاتی به قیمت دو یا سه برابر پیش بینی اولیه به صرفه است و تولید کننده می‌تواند با رقبای داخلی و خارجی که در شرایط متفاوتی کالا تولید می‌کنند، رقابت کند.
تکلیف کالاهای ساخته شده وارداتی روشن است قیمت کالاهایی نظیر خودرو، انواع لباس، کیف و کفش، لوازم خانگی و… چند برابر می‌شود چون تا پیش از این با قیمتی نزدیک به یک سوم قیمت دلار فعلی وارد می‌شدند و حالا در خوش بینانه‌ترین شرایط قیمت آن‌ها سه برابر خواهد شد.
ارز دانشجویی ؛ قشری که در تلاطم دلار به فراموشی رفت
این روزها، موضوع ارز، دغدغه بسیاری از افراد را تشکیل می‌دهد؛ اما صرف‌نظر از تولید کنندگان و واردکنندگان و به عبارتی، همه فعالان اقتصادی در کشور، در این میان قشری هستند که آینده خود را در گرو تصمیمات دولت در خصوص ارز می‌بیند؛ قشری که معمولاً در محاسبات اقتصادی کشور جای چندانی ندارد و البته آینده اقتصاد کشور در دست همین قشر می‌تواند باشد؛ یعنی قشر دانشجو. این روزها شایعات و خبر‌ها درباره حذف یا عدم حذف ارز دانشجویی برای بسیاری از خانواده‌ها و دانشجویان مقیم خارج از کشور به یک کابوس تبدیل شده است. دانشجویانی که پیش از آغاز نوسانات شدید قیمت ارز و سکه با هزینه‌هایی کمتر برای تحصیل به خارج از کشور رفته بودند، حالا با بالا رفتن قیمت ارز و دو برابر شدن هزینه‌ها، بین ماندن و برگشتن سرگردانند. زمزمه‌های حذف ارز دانشجویی همزمان با اعلام حذف ارز مسافرتی در مرداد ۱۳۹۱ آغاز شد. ارسلان فتحی‌پور، رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس، ۹ مرداد ماه سال جاری اعلام کرده بود که ارز دانشجویی جزو «ارزهای غیرضروری» به شمار می‌آید و باید حذف شود، چون لزومی ندارد که افراد برای ادامه تحصیل به خارج از کشور بروند و از ارز دولتی استفاده کنند. این اظهار نظر محمود بهمنی، رئیس بانک مرکزی ایران را به واکنش واداشت تا از در اختیار داشتن ارز کافی برای پرداخت ارز دانشجویی خبر دهد و بگوید که ارز دانشجویی حذف نشده است. درحالی که مسئولان بانک مرکزی از عدم حذف ارز دانشجویی سخن به میان می‌آورند، بسیاری از بانک‌ها از پرداخت این ارز به خانواده‌ها خودداری می‌کنند. در همین زمینه محمود ملاباشی رئیس سازمان امور دانشجویان روز سه‌شنبه ۲۸ شهریور اعلام کرد که وزارت علوم هیچ مسئولیتی در قبال عدم پرداخت ارز تحصیلی به دانشجویان از سوی بانک‌ها ندارد. رئیس سازمان امور دانشجویان درجمع خبرنگاران گفته بود: «مدیریت ارائه ارز تحصیلی به دانشجویان بر عهده بانک مرکزی و از تعهدات وزارت علوم خارج است. به بانک مرکزی اعلام کرد‌ه‌ایم که اگر بنا ندارد ارز ارائه بدهد، به دانشجویان اعلام کند.» بر اساس آمار رسمی وزارت علوم، ۴۲هزار نفر متقاضی دریافت ارز برای تحصیل در دانشگاه‌های خارجی هستند که از این میان ۴۰ درصد دانشجوی دکترا، ۴۳ درصد دانشجوی کار‌شناسی ارشد و ۱۷ درصد دانشجوی کار‌شناسی هستند.
سایت های اعلام نرخ ارز فیلتر شدند
به گزارش پایگاه خبری اول نیوز : به دنبال التهابات قیمت در بازار سکه و ارز کشور طی روزهای اخیر، چندین سایت مرتبط ارایه کننده نرخ ارز و سکه فیلتر شدند. سایت های پرطرفدار اعلام کننده نرخ ارز،مانند مظنه، صرافی تهران، مثقال، آنلاین کارنسی، پیک پایگاه خبری و…. از جمله این سایتها هستند که فیلتر شدند. سایر سایت هایی که طی روزهای اخیر قیمت ارز و سکه را اعلام می کردند،در اقدامی هماهنگ قیمت تمامی ارزها را صفر کرده و از اعلام جزییات قیمت اصلی ارز خودداری کرده اند.
نظرات جمعی از اساتید مطرح اقتصاد کشور است درباره راهکار خروج از بحران ارزی :
دکتر مسعود نیلی استاد دانشگاه و کارشناس مسائل اقتصادی : «بخشی از این موضوع مربوط به عوامل غیراقتصادی می شود که تاثیر آن قابل توجه است و آن را نمی توان نادیده گرفت ، بخشی دیگر از این بحران مربوط به رشد خیلی بالای حجم نقدینگی در سال های اخیر و افزایش واردات نسبت به تولید در سال های اخیر می باشد.»
دکتر بایزید مردوخی رئیس سابق هیات امنای صندوق ذخیره ارزی گفت: «وضعیتی که اکنون وجود دارد ناشی از یک بحران سیاسی – اقتصادی است که ابعاد آن را باید همه افراد ذی نفع و همه کسانی که با ارز سر و کار دارند درک کنند ، برداشت من این است که شرایطی را برای بانک مرکزی و مقامات اقتصادی تعریف کردند که باید در آن شرایط عمل کنند که نتیجه آن، وضعیت کنونی می شود ، یعنی در حقیقت همانطور که ما در شرایط جنگ برای کالاها سهمیه بندی داشتیم، در شرایط فعلی هم برای ارز سهمیه بندی تعیین شده است. این موضوع را باید تمام کسانی که خواهان ارز هستند درک کنند و هماهنگی و همدلی نشان دهند ، انتظار اینکه عرضه ارز در این شرایط به وفور صورت بگیرد یک انتظار غیرمنطقی است و امکان عملی شدن ندارد. متاسفانه به دلیل عدم شفافیت این انتظار در همه متقاضیان از جمله سوداگران ارز وجود دارد و هر روز هم شدیدتر می شود ، بنابراین شرایط کنونی یک شرایط تعریف شده برای وضعیت بحرانی فعلی است که تحریم ها بسیار شدید است و تهدیدات خارجی نیز وجود دارد، چاره کار در هیچ کتاب اقتصادی و در هیچ تئوری اقتصادی وجود ندارد. چاره کار تنها سیاسی و امنیتی و هماهنگی و همدلی می باشد.»
دکتر محمد طبیبیان استاد دانشگاه و رییس سابق موسسه عالی بانکداری : «ما هیچ اهرم اقتصادی برای حل این بحران نداریم. هر اقتصاددانی هم بخواهد راه حلی اقتصادی ارائه دهد، حرف او اساسی نخواهد داشت. ما در هیچ کتاب اقتصادی و در هیچ تجربه از هیچ کشوری اهرم هایی نداریم که برای شرایط فعلی کارساز باشد. لذا این بحث سیاسی است و راه حل آن هم سیاسی می باشد ، اکنون سه جریان مختلف به هم پیوسته است و این بحران را بوجود آورده اند. یکی بحث مالی دولت و هزینه ها است که بخشی از آن مربوط به یارانه ها است ، عامل دوم افزایش نقدینگی و افزایش اعتبارات بانکی است که با دستور و دخالت در مکانیسم های بانک ها و تخصیص منابع بانک ها از طریق اداری و دستوری موجب افزایش نقدینگی شد، سوم مسئله تحریم ها است. »
دکتر حسین راغفر استاد دانشگاه و کارشناس مسائل اقتصادی : «ریشه بحران ارزی تعطیلی تولید است و راه حل آن نیز بازگشت به تولید می‌باشد. یعنی سیاست های ضد تولید ریشه اصلی این بحران می باشد و راه حل آن نیز اصلاح سیاست های ضدتولید است.» وی خاطرنشان کرد: «منتهی این امر الزامات خیلی گسترده طلب می کند و کار یک شبه هم نیست و نمی توان یک شبه بحرانی که بوجود آمده را متوقف کرد ، این بحران بیش از هر چیزی نشان دهنده بی اعتمادی مردم به گفته های مسئولین و سیاست گذاران است ، به همین دلیل به نظر می رسد بخشی از راه حل این بحران اعاده اعتماد جامعه می باشد و برای این کار باید یک عزم جدی برای مبارزه با فساد اقتصادی در کشور به وجود بیاید.»
دکتر علی سنگینیان نخستین مدیر عامل بورس اوراق بهادار تهران : « متاسفانه اکنون می بینیم که تصمیمات روزانه تغییر می کند و این امر باعث می شود کمتر به تصمیمات بانک مرکزی اعتماد شود.»
دکتر مهدی تقوی استاد دانشگاه و کارشناس مسائل اقتصادی : «آقای بهمنی چند وقت پیش گفتند ما کلی ذخایر ارزی داریم؛ لذا راهکار بحران فعلی این است که بانک مرکزی این ارزها را به بازار تزریق کند.» وی گفت: «از آنجا که علت بالا رفتن قیمت ارز این بود که بانک مرکزی عرضه ارز را محدود کرد؛ بنابراین اگر اقدام به عرضه ارز کند مشکل حل خواهد شد.»
۱۶ عامل عمده اختلال ارزی بازداشت شدند
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی دادستانی تهران ، خرید و فروش ارز خارج از شبکه بانکی به صورت گسترده ، خرید و فروش و قاچاق ارز ، تشکیل باندهای سازمان یافته و انجام معاملات ارز به صورت صوری و غیر واقعی با هدف افزایش قیمت ارز به منظور تشویش اذهان عمومی و ایجاد اختلال در کسب و کار و بازار و تحصیل مال نامشروع از طریق اقدامات مذکور که باعث بالا بردن غیر منطقی نرخ ارز و متشنج نمودن فضای ارزی کشور گردیده و موجبات تضییع حقوق مردم از جمله اتهامات نامبردگان می باشد. این گزارش افزود بعنوان مثال گردش مالی و موجودی حساب بانکی یکی از متهمان یادشده از طریق اقدامات مجرمانه مذکور ظرف یک سال اخیر بیش از یک هزار میلیارد تومان بوده است .
————————————————————————
منابع :
– http://fararu.com
– http://www.tala.ir
– http://www.mehrnews.com
– http://www.tabnak.ir
– http://zar.ir/
– http://khabarfarsi.com
– http://www.yjc.ir
– http://awalnews.ir
– http://www.bultannews.com
– http://www.eranico.com
– http://www.khabaronline.ir
– http://alef.ir
– http://talafa.com
– http://www.dadsara.ir
– http://www.ireconomy.ir
سلام لزوم وجود مقاله ای در زمینه بحران ارزی ایران حس می شد ممنون مقاله ی خوب ، شامل و کاملی بود