اختلال پارانویید یکی از اختلالات شخصیتی است. از ویژگی‌های شخصیتی افراد مبتلا به این اختلال بی‌اعتمادی و بدگمانی بدون دلیل به دیگران است. بنابه اعلام انجمن روان‌پزشکی آمریکا این اختلال معمولاً از اوایل بزرگسالی شروع شده و در مردان شایع‌تر از زنان است و مانند اکثر اختلالات شخصیتی، اختلال شخصیت پارانویید نیز به طور معمول با افزایش سن شدت یافته و در دهه ۴۰ یا ۵۰ زندگی به اوج خود می‌رسد.
مبتلایان به این اختلال معتقدند که دیگران دائماً در تلاش‌اند تا به آن‌ها آسیب برسانند و یا دیگران را تهدیدی برای خود می‌بینند در صورتی که این عقاید آن‌ها عموماً بی‌اساس است؛ افکاری مثل خیانت همسر و…
مهم‌ترین ویژگی مبتلایان به اختلال پارانویید عدم اعتماد به دیگران است که باعث می‌شود تا در زندگی روزمره، کار، عملکرد و توانایی آن‌ها اختلال ایجاد شود.
برخی از ویژگی‌های افراد مبتلا به اختلال شخصیت پارانویید عبارت‌اند از:
– قادر به بخشش نیستند و کینه نگه می‌دارند.
– حساس‌اند و بدون دلیل از دیگران انتقاد می‌کنند.
– معمولاً با عصبانیت و سریع واکنش نشان می‌دهند و فکر می‌کنند با خشونت می‌توانند همه چیز را تحت سلطه خود قرار دهند.
– بدون دلیل به همسر، دوست و اطرافیانشان مشکوک هستند.
– در روابط خود با دیگران سرد و حسود هستند.
– رفتارهایشان خصمانه، سرسخت و بحث‌برانگیز است.
چه عواملی باعث اختلال شخصیت پارانویید می‌شود؟
علت خاصی برای این اختلال مشخص نشده است؛ اما به‌احتمال زیاد ترکیبی از عوامل بیولوژیکی و روانی منجر به این اختلال می‌شوند. همچنین این اختلال در افرادی که در نزدیکانشان افراد مبتلا به اسکیزوفرنی دارند بیشتر دیده می‌شود و این نشان‌دهنده ارتباط ژنتیکی بین این دو اختلال است. تجربه احساسات سرکوب شده و آسیب‌های جسمی یا عاطفی در دوران کودکی نیز در بروز این اختلال نقش دارند.
افراد مبتلا به این اختلال به دلیل اینکه از اعتمادبه‌نفس کافی برخوردار نیستند لذا تمایلی به حضور در جلسات درمانی نداشته و از مصرف داروهای تجویز شده اجتناب می‌کنند بنابراین لازم است آن‌ها را تشویق کنید تا برنامه درمانی خود را دنبال کنند
چگونگی تشخیص اختلال پارانویید
اگر علائمی که در بالا ذکر شد یک ماه یا بیشتر در فرد طول بکشد گفته می‌شود که شخص به اختلال پارانویید مبتلا است. اگر پزشک با آزمایشات تشخیصی مختلفی که انجام داد بیماری جسمی را رد و دلیل جسمی برای علائم پیدا نکرد ممکن است فرد را به روان‌پزشک یا روانشناس برای تشخیص و معالجه بیماری‌های روحی روانی ارجاع دهد. روانشناسان و روان‌پزشکان نیز با استفاده از ابزارهای مصاحبه و ارزیابی‌های ویژه نوع اختلال شخصیت را مشخص می‌کنند.
سیامک نویری؛ دکترای روانشناسی بالینی در ارتباط با اختلال پارانویید این چنین می‌گوید: «این بیماری به معنای شک و وارسی اعضای خانواده است. بیمار همواره در پی ثابت کردن بی‌وفایی و خیانت همسر، مادر، خواهر و سایر اعضای خانواده است و ذهنش سرشار از اطلاعاتی است که به کمک آن، مجرم بودن دیگران را ثابت می‌کند. فرد بیمار، از شخصیت آرام و مهربانی برخوردار است. در منظر مردم بسیار مودبانه و متشخص رفتار می‌کند. این نوع برخورد سبب می‌شود که هیچ‌کس به بیمار بودن او شک نکند و اگر شکی به همسرش کرد، همه همسر فرد بیمار را مقصر بدانند.»
چگونه اختلال شخصیت پارانویید درمان می‌شود؟
این اختلال مانند یک بیماری مزمن است که به‌سختی به انواع درمان جواب می‌دهد و بیشتر مبتلایان به دنبال معالجه نیستند زیرا در خودشان مشکلی نمی‌بینند که به دنبال درمان آن باشند.
بی‌اعتمادی به دیگران یک چالش بزرگ برای متخصصانی است که می‌خواهند به این بیماران کمک کنند؛ زیرا اعتماد یک عامل مهم روان‌درمانی است، از این رو بسیاری از مبتلایان از برنامه درمانی خود پیروی نمی‌کنند و حتی ممکن است انگیزه‌های درمانگران را نیز زیر سؤال ببرند.
درمان پارانویید معمولاً از طریق دارو و درمان شناختی رفتاری انجام می‌شود. داروی خاصی برای درمان این اختلال وجود ندارد ولی با این وجود، ممکن است داروهایی مانند داروهای ضداضطراب، ضدافسردگی و… برای کنترل آن تجویز شود. رفتاردرمانی نیز به فرد کمک می‌کند تا تاثیر افکار غیرمنطقی را کاهش و مهارت‌های اجتماعی فرد افزایش پیدا کند. اصولاً درمان بر تقویت اعتمادبه‌نفس، بهبود تعاملات اجتماعی و افزایش حس همدلی و اعتماد متمرکز است.
زندگی با افراد مبتلا به اختلال پارانویید
زندگی با این اشخاص بسیار دشوار است و صبر زیادی را می‌طلبد؛ بنابراین لازم است:
فرد را نسبت به درمان تشویق کنید
افراد مبتلا به این اختلال به دلیل اینکه از اعتمادبه‌نفس کافی برخوردار نیستند لذا تمایلی به حضور در جلسات درمانی نداشته و از مصرف داروهای تجویز شده اجتناب می‌کنند بنابراین لازم است آن‌ها را تشویق کنید تا برنامه درمانی خود را دنبال کنند.
دوپهلو صحبت نکنید
جملات ساده، کلمات بدون ابهام و همراه باصداقت احتمال سوء تفسیر را کاهش می‌دهد.
به عقایدشان احترام بگذارید
برای اشخاصی که از این اختلال رنج می‌برند توهمات، بسیار واقعی است؛ بنابراین با او بحث نکنید تا توهماتش را غیرواقعی جلوه دهید. به او نشان دهید که به عقایدش احترام می‌گذارید ولی جوری وانمود نکنید که توهماتش واقعی است.
پیش‌بینی محرک‌ها
علائم این اختلال با قرار گرفتن در شرایط جدید و استرس‌زا تشدید می‌شود. با پیش‌بینی این شرایط می‌توانید فرد مبتلا را برای تغییرات جدید آماده و از وخیم شدن علائم جلوگیری کنید.
روی نقاط قوت تاکید کنید
افراد مبتلا به پارانویید بسیار هوشمند و دارای عملکرد بالایی هستند. از او به‌عنوان یک فرد باهوش یاد کنید و روی صفات و رفتارهای مثبت او تمرکز کنید.
مراقبت سلامتی خودتان باشید
مراقبت از یک بیمار پارانویید مشکلات زیادی می‌تواند به همراه داشته باشد بنابراین سلامتی خود را حفظ کنید، از کار افتادن شما باعث می‌شود مراقبت‌هایتان کمتر شود، پس استراحت کافی داشته باشید و به تغذیه و ورزش خود اهمیت دهید تا انرژی‌تان بیشتر شده و بتوانید با افزایش استرس راحت‌تر روبرو شوید.
به دنبال تعادل باشید
برای رسیدگی به سایر جنبه‌های زندگی نیز زمان برابر بگذارید. با بیمار در رابطه با مباحثی غیر از بیماری‌اش گفتگو کنید و به یاد داشته باشید که پارانویید فقط یک نگرانی در زندگی شما است و نه نقطه تمرکز شما در زندگی.
آگاهی خود را بالا ببرید
در مورد انواع پارانویید تحقیق کنید و اطلاعاتتان را بیشتر کنید و سعی کنید علائمی را که مشاهده می‌کنید و درمانی که روی بیمارتان در حال انجام است را درک کنید.
نویسنده : مریم گل محمدی
ثبت دیدگاه