گردآورنده : اسامه قادری
سوسیالیسم اصطلاحیست گسترده و معنای معمولی آن عبارتست از سیستم مالکیت و اداره عمومی وسایل تولید و توزیع کالا و نقطه مقابل کاپیتالیسم است که بر مالکیت و مدیریت خصوصی تاکید می ورزد. سوسیالیسم اشکال بسیار متنوع و واژه مزبور تاریخی طولانی و پیچیده دارد .
واژه سوسیالیست و سوسیالیسم کمی پس از سال ۱۸۲۵ در انگلستان و فرانسه بکار برده شد . این کلمه نخست در مورد نظریه های بعضی از نویسندگان به کار رفت که در صدد بودند تا از طریق تغییر نظارت و قدرت فردی به کنترل نیروهای اجتماعی در سازمان زندگی و کار ، بنیان اقتصادی و اخلاقی جامعه را بکلی دگرگون سازند. چنین مینماید که در بریتانیای کبیر کلمه سوسیالیست ابتدا در مورد پیروان رابرت اون و در فرانسه برای مریدان کلودهانری دوروری و کنت دوسن سیمون بکار رفته است . در سال ۱۸۴۱ پیروان اون رسما نام سوسیالیست را اختیار کردند.
در اروپا تا سال ۱۸۴۰ واژه مزبور آزادانه به مکاتب سن سیمون ، شارال فوریه ، اون و کسان دیگری اطلاق می شد که سیستم موجود رقابت تجاری را مورد حمله قرار داده ، پیشنهادهایی پیرامون یک شیوه جدید زندگی بر مبنای نظارت اشتراکی ارائه می کردند. این مکاتب فکری اولیه بعدا به توسط کارل مارکس و فریدر انگلس تحت عنوان ( سوسیالسم تخیلی ) در مقابل ( سوسیالیسم علمی ) طبقه بندی شدند. سوسیالیسم علمی بر مبنای مفهوم ماتریالیسم تاریخی بنا شده بود و آنها پیشگامان مکتب مزبور بودند.
نویسندگان بعدی با کاوش در گذشته ، پیش بینی نظریه سوسیالیستی را در آثار بسیاری از تئوری پردازان ماضی کشف و نام سوسیالیست را در مورد عده زیادی بکار بردند . مثلا از قدما در مورد افلاطون ، از نویسندگان قرون وسطی برای تماس مور ( مدینه فاضله ۱۵۱۶ ) ، از ناقدان سوسیالیست قرن هفدهم درباره کسانی چون کشیش ژان مسلیه در فرانسه ، دیگر جراردوینستانلی ، پیتر چمبرلن و کویکر جان بلرز در انگلستان . از میان نویسندگان قرن هجدهم این نام به گابریل بونئو دومابلی و مورلی اطلاق می شود. اینان در میان فلاسفه ای که راه را برای انقلاب فرانسه هموار ساختند اولین منتقدان تاسیسات اقتصادی و اجتماعی بودند .
از بین کسانی که در انقلاب شرکت کردند ، نام سوسیالیست اطلاق می شود به ژاک پیر بریسو ،گاهی به ژاک رنه هربر و بالاتر از همه به فرانسوا نوئل بابف رهبر انجمن برابران که تلاش ناموفقش برای سقوط دولت در سال ۱۷۹۶ کلا به مثابه نقطه آغاز حرکت سوسیالیستی جدید شناخته می شود. گروه انقلابی بابف و پیروانش اجتماعی کردن زمین و صنعت را برای تکمیل انقلابی که در ۱۷۸۹ آغاز شد لازم میدانستند . آنها برابری طبیعی حق همه انسان ها را در بهره برداری از دستاوردهای طبیعت ، الزام همه به کار کردن ، حق عمومی نسبت به آموزش و لزوم الغاء غنا و فقر را بنفع خوشبختی بشریت اعلام کردند.
گرچه ویلیام گدوین مستقیما سوسیالیست خوانده نشده است ، معهذا وی از بر انداختن همه حکومت ها طرفداری و از جامعه آزادی حمایت کرد که در آن ثروت نصیب کسانی خواهد شد که قادر به بهترین طرز استفاده اجتماعی از آن باشند. گدوین بامکان یک سیستم اجتماعی کاملا منطقی بدون حکومت و بر مبنای تعلیم صحیح اصول اخلاقی و اجتماعی ایمان داشت. او بعدها الهام بخش تفکر سوسیالیستی و آنارشیستی شد و نفوذ قابل ملاحظه ای بر ایده های اون و افکار بنیادگرایان سالهای ۱۷۹۰ بریتانیا و از جم وردزورت ، کلریج و شلی عمال کرد.
منبع : مکتب های سیاسی / فرشید اقبال
ثبت دیدگاه