نویسنده: جلیل بهرامی نیا
اگر مسلمانی را در یک تعریف کلی، همچون ابن قیّم جوزیّه همدلی با پروردگار و پسندیدن پسندیده های خدای متعال: «موافقه الرّب تبارک و تعالی فی محابّه» بدانیم، آن وقت نمی توان تقوا را در انجام مناسک ظاهری همچون نماز و روزه و… خلاصه کرد
و دیگر ابعاد زندگی را از شمول دینداری خارج ساخت؛ مسلمانی یک تعهّد است، تعهّدی با شاخه های گوناگون و مستلزم تغییر جدّی در اخلاق، وجدان شغلی و مناسبات اجتماعی؛ تعهّدی با خالق جهان که دل و جانمان را آماده پذیرایی و میزبانی از پسندیدگان و عزیزان او سازیم؛ هر چه را او می پسندد، در میان جان بنشانیم و با آن زندگی کنیم؛ اگر او در برخی اوقات چنان می پسندد که در مسجد و همراه با ساجدان و راکعان سر تعظیم در برابرش خم کنیم، در برخی مکان ها نیز فرمان و پسندش چنان است که کارها و وظایف محوّله را با دقّت انجام دهیم و بدین ترتیب، نماز در مسجد و مسئولانه انجام دادن کارها و تعهّدات، هر دو عبادت محسوب می شوند و هر دو توقّع یک خالق هستند؛ یکی توقّع زمانی و دیگری توقّع مکانی؛ لازمه مسلمانی به هنگام اذان، ادای نماز و حضور در مسجد است، و لازمه مسلمانی در کارگاه و مغازه، مراعات وجدان کاری و دقّت و امانتداری حرفه ای!
به عبارت دیگر،از نگاه یک مسلمان آزموده و فهیم، مسجد و کارگاه هر دو «معبد» و سرای پرستش هستند؛ تفاوت فقط در نوع عبادت و آداب آن است؛ در مسجد، خدایی بودن در سجود و رکوع و مراعات شرایط اقتدا تجلّی می یابد؛ امّا در کارگاه، خدایی بودن را به گونه ای دیگر و در شکلی دیگر باید نمایان ساخت؛ در خوب دوختن، خوب ساختن، خوب خواندن، خوب پختن، خوب شستن، خوب بسته بندی کردن، خوب تعمیر کردن و خلاصه خوب انجام دادن! فضیلتی که برکت اقتصاد و صنعت است و بُن مایه فرهنگ توسعه ! امّا دریغا… که در میدان عمل، هیچ! حتّی در بُعد نظری و تربیتی نیز در میان ما مسلمانان کمرنگ و لاغر است! این در حالی است که پیامبر گرامی ما(ص) بارها بر این مهم تأکید فرموده اند؛ از جمله:
«إن اللهَ تعالی یُحِبّ مِنَ العامِلِ إذا عَمِلَ أنْ یُحسِنَ »
یعنی: «خدای متعال از کارپذیر چنان می پسندد که کارش را با دقّت و در بهترین صورت ممکن انجام دهد.»
هم چنین مشهور است که در بیانی دیگر فرموده اند: «إن الله یُحِبّ إذا عَمِلَ أحَدُکُم عَمَلاً أن یُتقِنَهُ»
یعنی: «خدای متعال دوست دارد هر گاه یکی از شما به کاری می پردازد آن را بدون کم و کاست و کامل انجام دهد.»
در جایی دیگر و شاید با مشاهده بی دقّتی یک قصّاب فرموده اند:« إنّ الله تعالی کَتَبَ الإحسانَ علی کُلّ شیءٍ ، فإذا قتلتُم فَأحْسِنوا القِتْلهَ، و إذا ذَبَحْتُمْ فأحسِنوا الذِّبحهَ ، وَلْیَحُدَّ أحَدُکُمْ شفرتَهُ ولْیُرِح ذبیحَتَهُ»
یعنی: «خدای متعال بر بندگانش واجب فرموده که هر کاری را به بهترین نحو انجام دهند؛ پس هر گاه شکاری را کشتید، به بهترین نحو بکشید و هر گاه ذبح کردید، به بهترین نحو ذبح کنید و چاقوی خود را تیز کنید و حیوانی را که می خواهید سر ببرید، زودتر راحتش کنید! »
پس شایسته است فرد خداترس و مؤمن، به حکم التزامی که به مراعات توصیه های الهی در تمام زندگی دارد، انجام درست و مسئولانه وظیفه محوّله اش را همچون نماز، واجب بشمارد و هر وظیفه یا نقشی را در اجتماع بر دوش دارد، بدون ملاحظه تشویق یا تنبیه دیگران و صرفاً از سر اخلاص و نیکخواهی، چنان ایفا کند که خدای متعال می پسندد؛ مسلمانی ما همانگونه که در مسجد و ماه رمضان باید نمایان شود، در کارگاه و آموزشگاه و درمانگاه و اداره و سازمان متبوع نیز باید نمایان گردد؛ چرا که خالق متعال نیز همانند دیگر خدایان و کارفرمایان، درباره چگونگی ایفای نقش ها و وظایف اجتماعی، نظر خاصّ خود را دارد و هر نوع انجام دادنی را از مجریان نمی پذیرد؛ آری، شغل ما نیز قلمرو ایمان ما و نوع انجام آن نیز، آزمونی برای میزان تقوای ماست!
استاد گرامی نوشته تان بسیار گیرا وزیبا بود .ممنون از شما