رانیتیدین

نویسنده: سندس ولدبیگی
رانیتیدین از جمله داروهای مورد استفاده در بیماریهای گوارشی است که خیلی زیاد و اکثرا بدون تجویز پزشک استفاده می شود. به همین دلیل بد نیست کمی در مورد آن بیشتر بدانیم.

مکانیسم اثر:رانیتیدین، ترشح اسید معده را مهار می کند؛ در واقع از تحریک ترشح اسید معده جلوگیری می کند.

از جمله داروهایی که در این دسته قرار دارند می توان: سایمتیدین، فاموتیدین و نیزاتیدین را نام برد.

اشتباهی که در مورد این داروها وجود دارد این است که دارو بعد از خوردن در خود معده اثر می کند؛ اما این دارو از روده جذب خون می شود و از طریق گردش خون به معده برگشته و اثر خود را اعمال می کند؛ پس نباید انتظار داشت بلافاصله بعد از خوردن دارو اسید معده کاهش پیدا کند؛ شروع اثر دارو حدود ۱ ساعت پس از مصرف است.

این داروها بیشتر روی ترشح اسید پایه اثر دارند تا اسیدی که ناشی از خوردن غذا است؛ بنابراین ترشح اسید شبانه را خیلی بهتر کاهش می دهند.

طول اثر این داروها در دوزهای معمول که بدون نسخه استفاده می شوند کمتر از ۶ ساعت است، ولی در بیماری های خاص که دوز بیشتری تجویز می شود بین ۶ تا ۱۰ ساعت است. دوز معمول رانیتیدین برای ناراحتی های معده ۱۵۰ mgدو بار در روز می باشد(هر ۱۲ ساعت یک قرص ۱۵۰ mg). در کسانی که مشکل ترشح اسید شبانه دارند، شبانه یک قرص۱۵۰ mgیا یک قرص ۳۰۰mgتوصیه می شود. مصرف با غذا یا بدون غذا در جذب آن تأثیری ندارد.

بیماری هایی که در آنها از این داروها استفاده می شود:شامل بیماری رفلاکس معده به مری(GERD)، زخم معده، سوء هاضمه و پیشگیر: ی از خونریزی ناشی از گاستریت(التهاب معده) مرتبط با استرس می باشد.

عوارض:این داروها عوارض کمی دارند؛ عوارض آنها شامل: اسهال، سردرد، خستگی و یبوست در کمتر از ۳ درصد بیماران اتفاق می افتد. تغییرات وضعیت ذهنی(گیجی، توهم، برآشفتگی) ممکن است با تزریق وریدی رخ دهد.تزریق وریدی این داروها که در موارد حاد انجام می شود باید به صورت انفوزیون(از طریق سرم) طی ۳۰ دقیقه صورت بگیرد؛  چون تزریق سریع ممکن است باعث افت فشار خون و کاهش ضربان خون شود.

از دسته افرادی که بیشتر در معرض عوارض جانبی قرار می گیرند میتوان به سالمندان، افرادی که دوزهای بالایی را به صورت تزریقی دریافت می کنند و کسانی که اختلال عملکرد کلیوی دارند، اشاره کرد.

مصرف طولانی مدت این داروها منجر به کمبود ویتامین B12 می شود؛ چون این ویتامین برای جذب به محیط اسیدی نیاز دارد. همچنین در کودکان زیر ۱۲ سال باید با احتیاط مصرف شود.

تداخلات:این داروها باعث کاهش جذب داروی کتوکونازول(ضد قارچ) می شوند و اثر آن را کاهش می دهند. این داروها همچنین باعث کاهش فعالیت کبد در تجزیه داروها می شوند و غلظت داروهایی مثل وارفارین(ضد انعقاد)، لیدوکائین(داروی قلبی)، فنی توئین(ضد صرع) و کینیدین(داروی قلبی) می شوند و ایجاد مشکل می کنند.

مصرف در بارداری و شیردهی: این داروها از جفت عبور می کنند؛ بنابراین در زنان باردار نباید تجویز شود؛ مگر در موارد کاملا ضروری.در شیر هم ترشح می شوند و ممکن است روی نوزاد شیرخوار اثر بگذارند.بهترین دارو در بارداری رانیتیدین و در شیردهی فاموتیدین است.

فراورده های دارویی رانیتیدین موجود در بازار ایران: شامل قرص های ۱۵۰ و ۳۰۰ میلی گرمی، قرص های جوشان ۱۵۰ و۳۰۰ میلی گرمی، کپسول با پوشش ژلاتینی ۱۵۰ میلی گرمی، شربت، تزریقی می باشند.