ورم معده (گاستریت)

گرد آورنده:یسری کریمی

معده به شکل کیسه ای است که در هنگام خالی بودن قسمت فوقانی آن که در زیر دیافراگم قرار گرفته وسیع تر است به طوری که به شکل j لاتین است.

اما بعدا از غذا خوردن و پر شدن تغییر شکل میدهد و بر حسب نوع و مقدار غذا شکل آن متفاوت است وبهترین و طبیعی ترین وضعیت آن وقتی است که فرم اولیه را از دست ندهد و هرگز نباید کاملا پر شود.سطح داخلی معده از یک لایه پوششی و محافظ پوشیده شده  که در برابر اسدکلریدریک معده مقاوم است اما اگر به مدت طولانی در مجاورت این اسید قرار بگیرد آسیب پذیر خواهد شد و نتیجه آن در ابتدا تورم معده است که احتمال دارد در اثر بی توجهی منجر به زخم معده و خونریزی و سوراخ شدن دیواره معده شود.تورم معده در ناحیه پایین آن و در مجاورت اثنی عشر است و بیشتر مواقع این هر دو قسمت مبتلا میشوند .امروزه به دلیل تغییرات در شرایط زیست بیش از ۲۰درصد افراد مبتلا به عوارض تورم و زخم معده هستند

عوارض ایجاد کننده آن عبارتند از:

۱.مصرف آسپرین و سایر داروهای ضد تورم غیر استرییدی مثل آیبوبرفن(بخصوص اگر معده خالی باشد)منظور از داروهای غیر استرییدی کورتون و سایر ترکیبات آن است.

۲.هلیکوباکتر(عفونت باکتریال)

۳.تومور

۴.عدم رعایت زمان مناسب غذا خوردن

۵.خوردن زیاد مواد اسیدی(ترش)یا تند برای کسانی که عادت ندارند

۶.در مورد اشخاص حساس به بوهای تند

هلیکوباکتری چیست؟

یک نوع باکتری است که در اکثر مردم باعث تورم معده میشود.در بیشتر سرزمین ها ۲۰درصد مردم زیر ۴۰سال مبتلا  هستند. اما بیشتر آن ها ناراحتی معده ندارند و علت آن مشخص نیست که چرا این باکتری در بعضی افراد هیچ گونه مشکلی ایجاد نمیکند به همین علت اگر در تورم معده باکتری هم پیدا نشود نمیتوان تضمین کرد و با اطمینان گفت که علت تورم فقط وجود هلیکوباکتری است.

هلیکوباکتری اولین بار در سال ۱۹۸۲در جهان شناخته شد و در ابتدا آن را عامل اصلی زخم معده میدانستند و درمان را با آنتی بیوتیک قوی و طولانی مدت شروع میکردند.مصرف آن مقدار آنتی بیوتیک گرچه سبب از بین رفتن باکتری میشد اما روی سایر قسمتهای دستگاه گوارش و کلیه ها اثر بدی برجای می گذاشت به همین علت این نوع درمان اخیرا انجام نمیشود.

راه سرایط این باکتری از طریق آب و غذا است و در بزاق بعضی اشخاص مبتلا هم دیده شده و ممکن است سرایت آن از طریق دهان به دهان هم باشد.

هلیکوباکتر تحت شرایط خاصی باعث ضعف لایه حفاظتی مخاط جدار معده و اثنی عشر میشود و اثر اسید کلریدریک هم بر جدار معده افزایش پیدا کرده و منجر به تورم و زخم معده میشود.

هلیکوباکتر قادر است در اسید معده بماند و گاهی هم به زیر مخاط نفوذ می کند.در این حالت در واقع هم اسید و هم باکتری سبب تورم خواهند بود.جلوگیری از انتشار و سرایت هلیکوباکتر خیلی مشکل است چون مبتلایان به این نوع باکتری علایم ظاهری مشخصی ندارند مگر از آنها سوال شود که آیا مبتلا به عوارض معده و مشکل هضم غذ هستند یا خیر.برای جلوگیری از سرایت این باکتری اخیرا در صدد تهیه واکسن آن هستند.

علایم تورم و زخم معده:

۱.دل درد که ابتدا به صورت درد مختصر است و بعد از چند روز هم از بین میرود و مجددا پیدا میشود.

۲.شروع درد حدود ۲الی ۳ ساعت بعد از غذا

۳.دل درد نیمه شب به طوری که باعث بیداری شود بخصوص اگر معده خالی باشد.

۴.در صورتی که علایم فوق با خوردن غذا یا خوردن آنتی اسد برطرف شود.

۵.کم شدن وزن

۶.احساس سوزش معده

۷.کم شدن اشتها

۸.کم خونی

۹.نفخ شکم

۱۰.در موارد شدید وطولانی احساس تهوع

اگر زخم معده باشد وجود خون در مدفوع و در صورت شدت آن استفراغ حاوی لکه های خون خواهد بود.

تشخیص:

۱.شرح کامل و معاینه فیزیکی

۲.رادیوگرافی

۳.آندوسکپی

۴.بیوپسی

۵.تست اوره برای مشخص شدن آنزیو اوراز

۶.آزمایش خون برای اثبات هلیکوباکتر

۷.آزمایش CBC

درمان:

اگر باکتری علت تورم و زخم معده باشد و آزمایش نشان بدهد که باکتری باعث ضعف دیواره معده شده آنتی بیوتیک لازم است همراه با دو نوع داروی ضد اسید یکی بلاک کنندهH2مثل فاموتیدین و یا نیزاتیدین و یک داروی جلوگیری کننده از پمپ پروتون که از ترشح هیستامین جلوگیری کند و در نتیجه مقدار ترشح اسید معده کاهش یابد. دیگری سالیسیلات بیسموت که ترکیبی است از پپتول بیسمول که میتواند به حفاظت لایه پوششی دیواره معده که باعث ازبین رفتن باکتری خواهد شد کمک کند .ممکن است دو هفته زمان برای درمان لازم باشد.احتمال دارد این داروها برای همه اشخاص قابل تحمل نباشد.

عوارض این داروها شامل:سرگیجه_اسهال_مدفوع تیره_استفراغ_و احساس طعم فلز در دهان_سردرد و احتمال عفونت (در مورد خانم ها) خواهد بود.

بعضی مطالعات نشان میدهدکه یک هفته درمان برای کسانی که کمتر آنتی بیوتیک مصرف کردند مناسب و رضایت بخش بوده و با عوارض دارویی کمتر. یادآوری میشود که با مصرف مجدد الکل و غذاهای تند بیماری به حالت اول بر میگردد.

در مواردی که خون ریزی شدیدباشد و به درمان دارویی جواب ندهد قطع عصب پاراسمپاتیک با عمل جراحی لازم میشود.

راههای پیشگیری:

۱.همیشه قبل از غذا و بعد از توالت دست ها را خوی بشویید.

۲.از کشیدن سیگار تا حد امکان خودداری کنید.

۳.از نوشیدن زیاد قهوه چای و نوشابه های گاز دار حاوی کربنات دوسود پرهیز کنید.

۴.همیشه یک زمان مشخصی را برای خوردن وعده های اصلی غذا مشخص نمایید.

۵.اگر سابقه ناراحتی معده دارید از بلند کردن اشیاء سنگین خودداری کنید.

۶.در نهایت آرامش و به آهستگی غذا بخورید.

۷.غذا را کاملا بجوید.

۸.بعد از خوردن غذا سعی کنید فعالیت بدنی کمتری داشته باشید و کارهای فکری هم انجام ندهید.

۹.هر نوع دارویی را قبل از غذا نخورید مگر لزوم آن را پزشک به شما توصیه کند.

۱۰.همکاری بیمار با پزشک بسیار مهم است که با رعایت پرهیز از خوردن بعضی مواد در سرعت بهبودی کمک کند.

———————————————————————————–

منبع:

Medical Information

Dr. Ali Khaghani